STANKO DEBELJAKOVIĆ: Istok je danas novi Zapad
Autor: Glas javnosti
Istok, sa Kinom kao liderom, ne samo da postaje ekonomski centar sveta, već i lider novog svetskog bloka kojem se u ovom trenutku tek naziru obrisi. Tako Istok postaje novi Zapad
Kada se jezičkim manevrima želi izbeći odgovornost prilikom ocenjivanja političkog procesa ili društvenog fenomena, autor određenog teksta pribegava birokratizaciji jezika. U današnje vreme, od krajnjeg zapada SAD pa do najistočnijih delova Rusije i Kine, lako uočavamo primenu ovog mehanizma u svakodnevnom političkom govoru. Naravno, nema razlike ni kada posmatramo naše ili ostala evropska društva.
Od pada Berlinskog zida zapadni centri moći i njihovi mediji kreiraju platformu, odnosno medijski utisak, od najvažnijih propagandnih i geopolitičkih pitanja, pa sve do reklamnih stilova i kampanja na lokalnim televizijskim stanicama širom sveta.
Edvard Bernajs, sestrić Sigmunda Frojda, koji se smatra začetnikom propagande, objavio je 1929. godine knjigu pod naslovom Propaganda. Bernajs dolazi iz zapadnog društvenopolitičkog miljea, a neki ga sa pravom smatraju pretečom Henrija Kisindžera i Zbignjeva Bžežinskog. Uspeo je da spajanjem ideja Gistava le Bona (Psihologija masa) i Vilfreda Trotera (Psihoanaliza) osmisli mehanizme koji uz tehnološki napredak i određenu metodologiju serviranja informacija predstavljaju ubojito oružje prilikom stvaranja medijske slike i izazivanja globalnih reakcija zasnovanih na emocijama.
Velika uvertira
Vašington i njegovi saveznici su pre tridesetak godina potvrdili svoju dominaciju na polju propagande. Glavne zasluge za uspehe na ovom planu idu Kongresu za slobodu kulture, američkom odeljenju usko povezanom sa najznačajnijim prekookeanskim obaveštajnim strukturama. Na čelu pomenutog komiteta dugo se nalazio jedan od istaknutijih agenata CIA, a podrobnije o uticaju CIA u posleratnoj Evropi možemo saznati, pored ostalih publikacija, i u studiji Fransis Stonor Saunders Hladni rat u kulturi: CIA u svetu umetnosti i književnosti.
Kongres za slobodu kulture je u naponu snage imao ispostave u više od 35 zemalja. Potpuna ekspanzija američke kulturne matrice usledila je nakon sloma Sovjetskog Saveza. Propagandna amplituda je odskakala prateći krize sa kojima se Zapad kroz vreme suočavao. Uprkos izazovima koje su pomenute krize stvarale američkim administracijama, Vašington je uspevao da iz njih izađe kao pobednik, vešto koristeći različite oblike propagandnog delovanja, odnosno psihološkog ratovanja. Iz sadašnje perspektive bila je to uvertira za veliki sukob koji će uslediti sa Istokom. Uostalom, Zbignjev Bžežinski je u uvodu knjige Amerika-Kina i sudbina sveta naveo da će u istoimenoj studiji nastojati da razjasni premeštanje globalne moći sa Zapada na Istok, pad američke dominacije i njeno povlačenje iz Azije.
Zapad se dugo priprema za prekomponovanje svetskog poretka, a u tom kontekstu valja posmatrati i propagandnu mobilizaciju uperenu protiv Rusije. Na ovaj način se odražava jedno od najznačajnijih političkih, odnosno parapolitičkih sredstava koje Zapad koristi u cilju ostvarivanja dominacije širom sveta.
Međutim, po profesoru Stjuartu Holu, konstrukt Zapada se valja posmatrati prvenstveno kao istorijski konstrukt, a ne geografski. Zapadna društva su društva koja su ,,razvijena, industrijalizovana, urbanizovana, kapitalistička, sekularna i moderna”.
Ideja Zapada funkcioniše kao ideologija. Imamo pravo da 2023. godine postavimo pitanje da li su samo društva Zapada ona koja ispunjavaju pomenute kriterijume i da li ostatak sveta, vođen Kinom i Rusijom, nudi ideologiju koja se može suprotstaviti ideji Zapada?
Davne 1992. godine bivši premijer Singapura Li Kvan Ju u autorskom tekstu pod naslovom Uspon Kine upozorio je svetsku javnost da se na istoku rađa nova globalna sila koja će biti nezaustavljiva. SAD, uz promenu paradigme u okviru propagandnog rata, imaju šansu da zadrže globalni uticaj kontrolom proizvodnje najsavremenijih poluprovodnika (čipova) koja se u najvećoj meri odvija na Tajvanu. Ovo će, po svemu sudeći, biti jedan od prioriteta budućih američkih administracija.
Istok je novi Zapad
Rat u Ukrajini je SAD omogućio najsnažnije prisustvo na tlu Evrope u istoriji evroameričkih odnosa (jedino je ispravno uporediti ga sa periodom nakon Drugog svetskog rata i realizacijom Maršalovog plana), ali je sa druge strane u potpunosti istisnuo američko geostrateško prisustvo sa Bliskog istoka i iz centralne Azije. Međutim, udarci koje zadaju Kina i Rusija suštinski ruše globalno poverenje u američko liderstvo.
Pored sankcija i zabrane emitovanja ruskih medija na tlu Evrope, ruska propaganda u tehnološkoj eri nalazi način da komunicira sa građanima širom Evrope i sveta. Kina, ostvarenjem koncepta Kineskog sna, gura SAD u Tukididovu zamku iz koje, po pisanju najznačajnijih američkih stratega, predstavnici vašingtonskog establišmenta ne znaju kako da se izvuku. Inače, Tukididova zamka kovanica je profesora Grejema Alisona, pomoćnika i savetnika ministra odbrane u administracijama počev od Reganove pa sve do Obamine, koja opisuje dinamiku odnosa zasnovanu na Tukididovom Peloponeskom ratu, a koji sukob između vladajuće, opadajuće sile (SAD) i sile u usponu (Kina) čini neizbežnim.
Istok, sa Kinom kao liderom, polako u konceptualnom smislu postaje novi Zapad. Kina se nameće kao globalni lider potvrđujući svoju ulogu pojačanim prisustvom na brojnim geopolitičkim žarištima širom sveta. Bez insistiranja na komunikaciji zasnovanoj na argumentu sile, pribegavanjem direktnim saopštenjima i pomirljivom retorikom motivisanom kooperacijom, Istok ne samo da postaje ekonomski centar sveta, kako navodi Piter Frankopan u Putevima svile i Novim putevima svile, već postaje lider novog svetskog bloka kojem se tek naziru obrisi. Potiskivanje dolara, diskreditovanje SAD metodama kojima je baš ona održavala globalno prisustvo i preuzimanje uloge arbitra u mirovnim pregovorima od Ukrajine do Bliskog istoka, Kinu ,,ubacuje u cipele” u kojima se Amerika nalazila neposredno pred ulazak u Prvi svetski rat.
Neosporno je da će Kina pokušavati da, pored napora da uspostavi globalnu ekonomsku i diplomatsku dominaciju, pruži medijsku i kulturnu alternativu SAD. Bela kuća ni po koju cenu neće pristati da kapitulira u propagandnom ratu. Gubitak tog rata umnogome bi ubrzao, ne samo propast Zapada, već i potpunu dominaciju Istoka nad Zapadom, i to upravo onog Istoka koji neće biti geografski iscrtan i omeđen, već ideološki profilisan i objedinjen.
SKINI APLIKACIJU
