PREDRAG ĆERANIĆ: Kineski faktor u spletkama oko imovine R. Srpske

Igre oko imovine Republike Srpske su počele nakon što je Kina pokazala interesovanje za koncesije na eksploataciju litijuma na njenom području.

„Ako sada pokleknemo, nestaćemo za deset godina”, rekao je Milorad Dodik, predsjednik Srpske, na Mrakovici tokom obilježavanja 81 godine Bitke na Kozari. Ujedno, najavio je da će potpisati ukaze o zakonima koje je usvojila Narodna skupština Srpske u vezi sa Ustavnim sudom i visokim predstavnikom.

Naime, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Zakon o neprimenjivanju odluka Ustavnog suda Bosne i Hercegovine na teritoriji Republike Srpske, s tim da će Zakon o odlukama Ustavnog suda BiH važiti sve dok Parlamentarna skupština BiH ne donese Zakon o Ustavnom sudu bez stranih sudija.

Oduzimanje imovine

Okidač za usvajanje navedenog zakona bila je odluka od 19. juna o izmjeni pravila tog suda, na osnovu koje je omogućeno zakazivanje i održavanje sjednica, kao i donošenje odluka bez sudija izabranih od Narodne skupštine Republike Srpske.

NENAD RADIČEVIĆ: Jačanje nemačke desnice na temi kobasice

Prethodno, Narodna skupština Republike Srpske (RS) usvojila je zakonske izmjene koje podrazumijevaju da se odluke visokog predstavnika u BiH više neće objavljivati u službenom glasniku.

„Žele da nam oduzmu imovinu, a ako nemamo imovinu – mi smo prazna ljuštura. Zato ćemo je braniti i nećemo prihvatiti odluke koje su protiv Republike Srpske. Mi nismo spremni da pognemo glavu, Srpska nijednu odluku lažnog visokog predstavnika neće priznati. Republika Srpska je stvorena i branjena voljom svog naroda”, naveo je Dodik 1. jula na obilježavanju 31 godine od stradanja Srba u Podrinju.

Kao što je bilo i očekivano, uslijedila je reakcija iz OHR-a. Kristijan Šmit je donio odluku da poništi zakone koje je Narodna skupština Republike Srpske donijela i nametne izmjene Krivičnog zakona BiH na način da se radnje kojim se narušava ustavni poredak države tretiraju kao krivično delo.

U govoru koji je održao na Mrakovici Dodik je podsjetio na velike žrtve srpskog naroda u borbi za slobodu tokom Drugog svjetskog rata kao i na zločine koje su počinili nacisti i njihovi pomagači. Ukazao je da borba protiv stranih zavojevača i kolonizatora traje i danas, te da je svjestan rizika u koji se upušta i svoje moguće žrtve.

MR GORDANA KANGRGA - MIKULIĆ: Suptilna kontrola uma

Sarajevska čaršija nepodijeljeno traži kažnjavanje predsjednika Srpske i projektuje mogući razvoj događaja:

1. Dodik potpisuje ukaze o zakonima u vezi sa Ustavnim sudom i visokim predstavnikom;

2. Šmit inicira njegovo krivično gonjenje shodno izmjenama krivičnog zakona koje je nametnuo;

3. Slijedi povuci-potegni između Tužilaštva i Suda BiH;

4. Narodna Skupština Srpske usvaja zakon koji sprečava rad Tužilaštva BiH i SIPA zbog neustavne pozicije tih institucija;

5. U igru se uključuju „veliki igrači”.

Kad smo kod geopolitičkih igara, ni Srpska nije bez saveznika. Pored Rusije, to je i Kina.

Iskopavanje litijuma

Igre oko imovine Srpske su i počele nakon što je Kina pokazala interesovanje za koncesije na eksploataciju litijuma na području Srpske, tačnije u Podrinju. Naime, zbog visoke koncentracije litijuma u jadaritu, područje Jadar na granici Srbije i BiH spada u unikatno nalazište litijuma svjetskih razmjera i značaja.

I Aleksandar Vučić, predsjednik Srbije, govorio je o nalazištu litijuma: „Kod Loznice se nalazi 10 odsto svjetskih rezervi litijuma, što je fantastično bogatstvo za našu zemlju. To bi bio strašan bum koji bi mnogo značio za Podrinje, ne samo s naše strane nego i za Republiku Srpsku i dobar dio BiH”, rekao je Vučić.

DA LI VAS RADUJE NAJAVLJENI POVRATAK TURAKA NA BALKAN? Dva glavna stuba Osmanskog Balkana su Albanci i Bošnjaci

Navode predsjednika Srbije javno je potvrdio Kemal Gutić, dekan Rudarsko-geološko-građevinskog fakulteta u Tuzli, naglasivši da izjave predsjednika Srbije nisu date napamet i da su u potpunosti tačne. Dodao je da tuzlanski fakultet još od šezdesetih godina prošlog vijeka radi geološka kartiranja kompletne BiH.

„Posjedujemo sve podatke. Znamo da su za litijum u Podrinju zainteresirane neke njemačke kompanije. U BiH je već formirana firma uz preporuku kompanije ‘Thyssen’ iz Njemačke, upravo za ova nalazišta”, kaže Gutić.

Interesovanje kineskih državnih kompanija pokrenulo je čitavu „priču” o imovini u BiH. Ne treba zaboraviti da je većinski kapital svjetski poznate kompanije u eksploataciji litijuma Rio Tinto, upravo kineski, iako se Rio Tinto u javnosti uglavnom predstavlja kao australijsko-britanska kompanija.

Velika greška?

Godinu dana je prošlo otkako je Vlada Srbije obustavila projekat Jadar, planski dokument koji je predviđao eksploataciju jednog od najvećih nalazišta litijuma na svetu, ali ni danas nije poznato da li je cio projekat zaista „zakopan”.

Zbog velikih protesta ekoloških organizacija i dijela građana i mještana sela kod Loznice, gde je bio planiran rudnik, vlasti u Srbiji tvrde da su odustale od projekta, ali je predsednik Aleksandar Vučić u više navrata govorio da je to bila velika greška.

„Odustajanje od eksploatacije litijuma je bilo glupo. Svi zajedno smo uništili Srbiju, slušajući gluposti i besmislice oko litijuma”, rekao je Vučić nedavno u Skupštini Srbije.

Zna Vučić šta govori. Vodeći ekonomski teoretičari tvrde da će zemlja koja bude raspolagala nalazištima litijuma postati vodeća svjetska ekonomija.

Jedan od glavnih organizatora protesta protiv projekta „Jadar” (tokom protesta blokiran je auto-put kod Sava centra kao i više saobraćajnica) bila je NVO „Kreni-promeni”, Sava Manojlovića kojeg bi mnogi u diplomatskim krugovima voljeli da vide u Vladi Srbije.

O TIPU SLOVENSKOG POLITIČARA - šta Srbija može naučiti iz nedavnih događaja u Rusiji

Iza protesta „Srbija protiv nasilja”, kao i iza protesta protiv eksploatacije litijuma, vlast u Srbiji tvrdi da stoji „Kolektivni zapad”. A Kolektivni zapad – znamo ko je.

Kineski kapital postao je nezaobilazan politički faktor u nizu zemalja. Tako je Srbija u posljednje dvije godine postala svjetski rekorder po prilivu kineskog kapitala i kreditnom zaduživanju iz Kine, a u regiji zapadnog Balkana velika prisutnost kineskog kapitala primjećuje se i u Bosni i Hercegovini.

Ovo su podaci iz istraživanja China Global Investment Tracker koje su sproveli American Enterprise Institute i Heritage Foundation. Prema ovom istraživanju, u  Bosnu i Hercegovinu uložene su tri milijarde dolara, a primjetno je da su investicije i krediti iz Kine dramatično porasli u razdoblju nakon 2019. godine.

Inače, Kina ima ukupno 4,5 miliona tona litijuma, ali je ta zemlja najveći svetski potrošač litijuma, prije svega zbog obima proizvodne industrije potrošačke elektronike i baterija koje se koriste u električnim vozilima.

U pogledu lanca snabdjevanja litijum-jonskim baterijama, podaci BlumbergNEF–a (BloombergNEF) sugerišu da Kina kontroliše 80 odsto svjetske prerade sirovina, 77 odsto svjetskog kapaciteta ćelija i 60 odsto svjetske proizvodnje komponenata.

Najvećim nalazištima litijuma raspolaže Bolivija (posjeduje 21 milion tona) koja je nedavno potpisala ugovore o eksploataciji litijuma sa ruskom kompanijom „Uranium One Group” i kineskom „Citic Guoan Group”.

Kao i inače, o svemu odlučuje politika, iako je u pozadini ekonomija. Srpska sigurno preferira davanje koncesija za eksploataciju litijuma kineskim kompanijama, a ne njemačkim. Ali, odluka o tome neće biti donesena bez upliva velikih igrača.

Sve u svemu, eventualno sankcionisanje Srpske i predsjednika Dodika OHR neće izvesti bez konsultacija sa velikim geopolitičkim akterima. U tu grupu danas se ubraja i Kina.

SKINI APLIKACIJU