Zagonetna DNK sličnosti: Fascinantni podaci o DNK Srba, Hrvata i Grka ostavljaju naučnike u čudu
Autor: Glas javnosti
Tim koji broji više od 70 stručnjaka, uključujući istraživače, arheologe, antropologe, istoričare i genetičare, posvetio se dubinskoj analizi DNK drevnih stanovnika Balkana.
U prvom milenijumu na Balkanskom poluostrvu, koje je obeleženo značajnim demografskim, kulturnim i jezičkim promenama, multidisciplinarna rekonstrukcija genomske istorije naših prostora pružila je fascinantan uvid. Tim istraživača je pažljivo analizirao genomske podatke 146 drevnih stanovnika Srbije i Hrvatske, s posebnim naglaskom na trećini njih koji su otkopani na arheološkom nalazištu Viminacijum, nekadašnjem rimskom utvrđenju na granici carstva. Rezultati su zatim upoređeni s genetskim podacima s drugih lokacija na Balkanu.
Studija, objavljena u relevantnom žurnalu, ističe kosmopolitski karakter rimske granice i migracije koje su usledile nakon slabljenja rimske vlasti, uključujući i dolazak ljudi koji su govorili slovenskim jezikom. Analiza arheološkog DNK otkriva da, uprkos postojanju nacionalnih država i geografskih granica, stanovništvo Balkana oblikovali su zajednički demografski procesi tokom istorijskih epoha.
Arheogenetika predstavlja neizostavan dodatak arheološkim i istorijskim izvorima. Kajl Harper, stručnjak za istoriju Starog Rima sa Univerziteta Oklahome, naglašava da se otvara nova i izuzetno bogata perspektiva kada se kombinuju pisani izvori, arheološki artefakti poput grobnih predmeta i ljudskih ostataka, kao i genomska analiza antičkih ostataka. Ova sinergija omogućava stvaranje dublje slike prošlosti, pružajući nam dragocen uvid u kompleksnost i dinamiku različitih kultura tokom vremena.
Tokom rimskog osvajanja Balkana, ova regija je preobražena u ključno čvorište, koje je kasnije bilo izvor čak 26 rimskih imperatora, uključujući i Konstantina Velikog, čiji je prelazak prestonice na istočni Balkan doveo do stvaranja Konstantinopolja.
Analize drevnog DNK pružile su uvid da je tokom perioda rimskog vladanja došlo do značajnog demografskog doprinosa ljudi iz Male Azije (Anadolije) na Balkanu, ostavljajući dubok genetski pečat. Ova promena u poreklu pokazuje značajne paralele s događanjima u samom Rimu, središtu carstva, istovremeno ukazujući na fascinantne procese koji su se odvijali i na periferiji.
Dolazak Slovena izmenio je demografsku kompoziciju Balkana nakon što je Rimsko carstvo izgubilo kontrolu u 6. veku. Prema istraživanju, ljudi koji su genetski slični današnjoj populaciji istočne Evrope, koja govori slovenskim jezicima, naselili su ovu oblast. Njihov genetski doprinos čini između 30 i 60 odsto porekla današnjih balkanskih naroda, predstavljajući jednu od najznačajnijih demografskih promena zabeleženih u ranom srednjem veku.
Studija je identifikovala sporadičan dolazak pojedinačnih migranata, a primer toga je žena istočnoevropskog porekla sahranjena na carskom groblju pre masovne seobe. Od 6. veka nadalje, migranti iz istočne Evrope postali su uočljivi u velikom broju. Slično kao u anglosaksonskoj Engleskoj, ova promena u populaciji pratila je i evoluciju jezika.
Pablo Karion, istraživač sa Instituta evolutivne biologije i koautor studije, istakao je da je dolazak slovenske populacije na Balkan trajao nekoliko generacija, uključujući celokupne porodične grupe, kako muškarce tako i žene.
Utvrđeno je da se naseljavanje slovenske populacije intenzivnije odvijalo na severu, pri čemu genetski doprinos iznosi između 50 i 60 odsto u današnjoj Srbiji, između 30 i 40 odsto u Grčkoj i do 20 odsto na egejskim ostrvima.
Dejvid Rajh, profesor genetike na Institutu Blavatnik na Medicinskoj školi Harvarda, istakao je da se veliki genetski uticaj slovenskih migracija ne ogleda samo u trenutnoj populaciji Balkana koja govori slovenskim jezikom, već i u mestima koja nisu slovenskog jezičnog izraza, kao što su Rumunija i Grčka.
Ekipa istraživača takođe je generisala genomske podatke današnjih Srba, koji su zatim upoređeni sa drevnim genomom i genomima drugih savremenih grupa u regionu.
Miodrag Grbić, profesor Univerziteta Zapadnog Ontarija u Kanadi, istakao je: "Otkrili smo da ne postoji jedinstvena genomska osnova za moderne Srbe. Stoga smo uzeli uzorke od osoba koje se identifikuju kao Srbi na osnovu kulturnih karakteristika, čak i ako žive u različitim zemljama - Srbiji, Hrvatskoj, Crnoj Gori ili Severnoj Makedoniji.
Poređenje ovih podataka sa podacima drugih savremenih naroda u regionu, kao i sa pojedincima iz antike, otkriva da su genomi Hrvata i Srba izuzetno slični, što ukazuje na zajedničko nasleđe sa ravnotežom između slovenskog i lokalnog balkanskog porekla.
"Analiza drevnog DNK doprinosi bogatijem razumevanju istorije Balkana kada se kombinuje sa arheološkim i istorijskim podacima. Umesto slike podela, dobijamo uvid u zajedničku istoriju. Migracije tokom Rimskog carstva i doseljavanje Slovena imali su sličan uticaj na narode gvozdenog doba širom Balkana. Ovi uticaji zajedno oblikovali su genetski profil modernog Balkana, ne uzimajući u obzir nacionalne granice", dodao je Grbić.
U studiji se napominje da istraživanje ima svoja ograničenja, uključujući činjenicu da je kremacija bila dominantan način sahrane u 1. i 2. veku, što smanjuje broj dostupnih uzoraka iz tog perioda. Takođe, uzorci su pretežno uzimani iz urbanih područja, što može uticati na rezultate, budući da su ruralna područja manje zastupljena.
Glas javnosti/T02S
BONUS VIDEO
SKINI APLIKACIJU
.png)
