"Alea iacta est!" (Kocka je bačena): Gaj Julije Cezar(52.deo)

Otkad je portal Glas javnosti pokrenuo serijal "Borba protiv kriminala" koju je najavio lično predsednik Srbije Aleksandar Vučić i mnogi drugi mediji, koji sebe smatraju "velikim", a zapravo su jadni - krenuli su - isto to što Glas javnosti objavljje, evo već u preko 50 nastavaka..

.Zato, sad pred Novu godinu, rešili smo da se bavimo ovom temom, malo drugačije - da krenemo s političkim ubistvom u doba pre novog ere...i da - čekamo ko će da nas pokrade uzimajući ideju...Za početak, obrađivaćemo u nekoliko nastavaka likvidaciju i pozadinu tog političkog ubistva u "ime vraćanja demokratije i vlasti Senatu" -  najvećeg vojskovođe sveta - Gaj Julija CEZARA (Gaius Iulius Ceasar, (Rim, 13. jula 100. p.n.e. - Rim, 15. marta 44. godine p.n.e.)

                **********

(Gaius Iulius Ceasar, (Rim, 13. jula 100. p.n.e.-Rim, 15. marta 44. godine p.n.e.). Rimski vojskovođa, političar i pisac. Pamti se kao jedan od najuticajnijih ljudi u istoriji i najslavniji rimski vojskovođa. Cezar je brojnim vojnim pobedama znatno proširio uticaj i vlast Rimske imperije.

Pobedivši Pompeja Velikoga u građanskom ratu od 46. godine p.n.e. zavladao je kao diktator. Njegova diktatura označava kraj vrhovne vladavine Senata u Rimu i početak Rimskog carstva.

Iako je ubijen u atentatu, na martovskim idama (15. marta) 27. godine p.n.e. taj datum je označen kao datum kada je Rimska Republika prestala, a država prerasla u Rimsko carstvo.

Mladost

Cezar je poreklom iz ugledne patricijske porodice, (gens Julia) Julijevaca. U doba cara Oktavijana, koji je nasledio Cezara i postao prvi rimski car, u epu Eneida (Publije Vergilije Maron) veliča Julijevce povezujući ih sa legendarnim trojanskim junakom Enejom.

Kao mladić, Cezar je imao vrhunsko obrazovanje,  naučio je nekoliko stranih jezika: hebrejski jezik i galski jezik. Bio je sestrić političara Gaja Marija.

Gaj Marije je od 88. godine p.n.e. započeo građanski rat sa Lucijem Kornelijem Sulom. Marije je umro 86. godine p.n.e.

Godine 84. p.n.e. Cezar se oženio Kornelijom, takođe plemkinjom. Kada je Sula 82. godine p.n.e. postao apsolutni diktator, naredio je Cezaru da se razvede. Ovaj je odbio i otišao iz Rima. Prijatelji su ga savetovali da se ne vraća. Samo činjenica da je imao brojne veze sa ljudima na visokim položajima, spasila ga je od gotovo sigurne smrti.

Cezar se prijavio u Rimsku vojsku i otišao u Malu Aziju. Istina, Sula je formalno oprostio i pomilovao Cezara, ali on nije tome pridavao važnost, a zbog stalne sumnje i osećaja opasnosti nije se vraćao u Rim sve do Suline smrti, 78. godine p.n.e.

Uspon

Po povratku u Rim, Cezar počinje da radi kao advokat, gde se istakao kao žestok kritičar i protivnik korupcije kod političara.

Na putu za Rodos, gde je pošao da usavršava retoriku kod slavnog govornika Apolonija Moloa, zarobili su ga gusari. U nameri da  na njemu zarade, zatražili su otkupninu od 50 talenata, Cezar im se nasmejao i rekao:

"Vi očigledno ne znate koga ste oteli".

Na Cezarov nagovor otmičari su traženi otkup od 50 talenata dobili nakon čega su ga pustili na slobodu. Čim je pušten, Cezar je organizovao poteru na moru, zarobio gusare koji su ga oteli i osudio ih na smrt .

Godine 69. p.n.e. umrla je Cezarova prva žena Kornelija tokom porađaja. Iste godine je umrla i Julija, Cezarova tetka. Iste godine izabran je za kvestora i odlazi u Španiju. Po povratku u Rim, nastavlja da se bavi pravom do 65. godine p.n.e. kad postaje kurulski edil.

Ta funkcija je uključivala organizovanje i praćenje prometa, trgovine i ostalih svakodnevnih događaja u Rimu, i organizaciju igara u Rimskom cirkusu. Budžet za zabavljanje najširih slojeva ljudi bio je ograničen,ali Cezar, naprotiv, za ovu svrhu nije štedeo već  je izdašno trošio novac igara.

Organizovao je dotad najspektakularniju zabavu za narod. Godina se završila tako da je Cezar stekao slavu kod naroda i postao veoma poznat, ali i popularnost ima cenu, pa je lično bio prezadužen, za ono vreme, ogromnom svotom od nekoliko stotina zlatnih talenata.

Godine 63. p.n.e. Cezar postaje vrhovni sveštenik pontifex maximus. Ta funkcija je donela dobijanje nove kuće Domus publica, bavljenje pitanjima koji se dotiču Rimske religije i, najvažnije za Cezara, rešavanje svih dugova.

Iste godine Cezar je, zajedno sa Markom Licinijem Krasom, optužen pred senatom za klevetu koju je pokrenuo rimski političar Lucije Sergije Katalina. Petorica Katalinih bliskih saradnika i prijatelja osuđeni su na smrt bez suđenja. Iako je konzul Marko Tulije Ciceron tražio smrtnu kaznu za obojicu, Cezar i Kras su oslobođeni.

Cezar je 62. godine p.n.e. izabran za pretora. Iste se godine razveo od svoje druge žene, Pompeje. Godine 61. p.n.e. Cezar odlazi kao propretor u Španiju gde  vojnim osvajanjima stiče ogromno bogatstvo. Godine 60. p.n.e. vraća se u Rim i podmiruje sve svoje zaostale dugove, a 59. p.n.e. Cezar je zajedno sa rimskim generalom Pompejom i bogatim Krasom sklopio prvi trijumvirat (sporazum).

Cilj ovog sporazuma je bio preuzimanje vlasti u Rimskoj republici iz ruku Senata. Pompej je bio najčuveniji rimski general a Kras, po predanju i ondašnjim uverenjima, najbogatiji Rimljanin.

Cezar je na sve strane imao veoma razvijene političke veze, pa je ova podela uticaja bila korisna za sve. Da bi zapečatili sporazum koji je prerastao u savez, Pompej je oženio Juliju, Cezarovu jedinu ćerku. Iako je ovo bio bez sumnje politički brak, ljubav između Julije i Pompeja je bila obostrana.

Prešao Rubikon  

Kao saveznici trijumviri su podelili vlast, a Cezar je dobio Galiju na upravljanje. I, 58. p.n.e. Cezar započinje Galski rat, koji je trajao do 51. godine p.n.e.. Rezultat: potpuna pobeda Rimljana i pokoravanje srednje Evrope. Pompej i Kras su 55. p.n.e.izabrani ponovo za konzule, a Cezar za prokonzula na rok od još pet godina.

Ovaj događaj je pokazao da Senat gubi svoje pozicije, jer do tada ova funkcija se mogla reizborno obnavljati svake godine. Godine 54. p.n.e. Cezarova ćerka Julija je umrla tokom porođaja. Kras je poginuo u ratu sa Partima u bitci kod Carrhae, 53 p.n.e.. Nakon Krasove smrti Pompej i Cezar nisu ostali u dobrim i bliskim saradničkim odnosima, što je ubrzo dovelo do gra|anskog rata između njih.

Dok je Cezar boraveći u Galiji, daleko od prestonice, bio van svakodnevnih događaja vezanih uz vlast, dotle je Pompej u Rimu zadobio većinu u Senatu. Kada je Cezaru istekao petogodišnji mandat na mestu prokonzula, 50. godine p.n.e., pozvan je u Rim od Senata na nagovor Pompeja. Senat mu je naredio da se pojavi sam u Rimu, a da pre toga raspusti svoju vojsku. Senat je takođe u svojoj poruci Cezaru jasno dao do znanja da ne može da računa na ponovljeni petogodišnji mandat odsustvujući iz Senata (in absentia).

Cezar je znao da će u Rimu biti bespomoćan ukoliko izgubi imunitet kao konzul, ili ukoliko nema zaštitu koja mu je obezbeđena jedino ako, uz sebe, ima vojno angažovanje i zapovedništvo nad svojim legijama.

Zbog teške situacije u koju ga je doveo Senat, Cezar je odbio naredbu Senata i 10. februara 49. godine p.n.e. prešao je sa svojom neraspuštenom vojskom Rubikon.

Reka Rubikon je bila granica sa Italijom i to je označilo početak građanskog rata. Tradicija tvrdi da je kod prelaska reke Rubikona Cezar rekao: "Alea iacta est!" (Kocka je bačena). 

Građanski rat 

Mnogi senatori su shvatili dolazeće događaje pa su pobegli iz Rima jer još uvek nisu bili obavešteni o vojnoj moći na koju se Cezar oslanjao. Zapravo, u tom momentu Cezar je imao svega jednu legiju kojom je komandovao. Pompej je imao mnogo veću vojsku i Cezar mu je nudio pregovore i mogućnost da obnove savezništvo. Pompej je sve ponuđeno odbio. Prekretnicu u građanskom ratu donosi bitka kod Farsala, 48. godine p.n.e. gde je Cezar odneo pobedu bez obzira na dvostruko veću vojsku kojom je zapovedao Pompej.

Pompej je pobegao u Egipat, a Cezar ne gubeći vreme odmah je krenuo u poteru za njim.

U Egiptu Cezar je pobedio Ptolemeja XIII. u bitki kod Nila, a upravljanje Egiptom prepustio je Kleopatri VII. Zatim je pobedio i pontskog kralja Farnaka II. u bici kod Zele, 47. godine p.n.e..

Nakon te bitke poslao je Senatu čuvenu poruku:

"Veni, vidi, vici!"

(Dođoh, videh, pobedih).

U međuvremenu Pompej je ubijen u Egiptu. Cezar je pobedio protivnike i u bici kod Thapsusa, 46. godine p.n.e. i Gnej Pompeja, sina Pompeja Velikog, u bici kod Munde, 45. godine p.n.e.

Cezarova diktatura 

Godine 46 p.n.e. Cezar je po treći put postao konzul zajedno sa Markom Emilijem Lepidom, a 45. godine p.n.e. postaje jedini konzul. Nakon ovoga Cezar postaje apsolutni diktator i sva vlast Rimske imperije je u njegovim rukama. Godine 44. p.n.e. Cezar postaje konzul po peti put, ovaj put zajedno sa Markom Antonijem.

Zapravo, posle pobede nad Pompejem i senatom, Cezar je postao poglavar rimske države i taj je položaj zadržao sve do svoje smrti.

Svoj položaj Cezar nije hteo da učvrsti služeći se Marijevim i Sulinim metodama, niti je odlučio da uništi sve svoje protivnike. Ali, nikada nije ni pomišljao na mogućnost da Senatu vrati nekadašnju poziciju moći niti da prizna suverenu vlast rimskog naroda. Cezar je zadr`ao stara imena državnih ustanova, a njegova vlast, vrhovna i neuporedivo veća od vlasti drugih magistrata, bila je izražena titulom diktatora, koja mu je prvi put dodeljena 49. godine p.n.e., a poslednji put 44. godine p.n.e., kada je bio proglašen za doživotnog diktatora (dictator in perpetuum), a uz to i druga ovlašćenja, npr. doživotnu tribunsku vlast (tribunicia potestas), što znači da je imao sva prava narodnih tribuna, uključujući i njihov imunitet, imao je i pravo nadzora nad moralom (praefectura morum), koje je ranije pripadalo cenzorima.

Cezar je na osnovu svega prigrabljenog u svoje ruke mogao bilo kome zapretiti isključivanjem iz Senata, ili iz viteškog staleža.

Drugi specijalni zakoni omogućili su mu pravo da postavlja upravnike provincija i da narodu preporučuje polovinu svih naimenovanih za magistrat koji su zapravo svoj položaj dobijali u samom Rimu (ius commendationis), pravo da zaključuje mir i objavljuje rat, pravo da u Senatu prvi glasa, trajno pravo vrhovnog zapovedništva nad vojskom, kao i pravo raspolaganja sredstvima državne blagajne. Tokom Cezarove diktature komisije su poslušno primale sve njegove predloge. Broj članova Senata bio je znatno povećan, na 900 članova, jer su u njega ušli pod Cezarovim pritiskom mnogi Cezarovi oficiri, ali i bivši oslobođenici.

Atentat 

Unutrašnja Cezarova politika nakon završenog građanskog rata karakterisala je težnja da pridobije različite uticajne društvene grupe. Do kraja života uživao je naklonost i podršku rimskog plebsa, a značajan broj pristalica njegove politike imao je i među stanovništvom italskih gradova. Tako|e je težio da privuče na svoju stranu i vladajuće grupe provincijskog stanovništva, pa je dodeljivao prava rimskog građanstva kako pojedincima, tako i čitavim gradovima. Posebno je to činio u galskim provincijama. Istovremeno je vodio politiku izmirenja sa nobilitetom (plemstvom), koja je još uvek bila vladajuća grupa u državi: istaknutim aristokratama, bivšim Pompejevim pristalicama, Cezar omogućava da budu birani na najviše državne položaje, šalje ih u provincije kao deo upravnog aparata, gde oni dobijaju posede na poklon.

Međutim, Cezar je otišao previše daleko u narušavanju republikanskog ustava. Na martovske ide (15. marta) 44. god. p.n.e. Cezara je na početku jedne senatske sednice ubila grupa zaverenika među kojima su glavni bili Kasije Longin, Marko Junije Brut i Decim Junije Brut. Prema antičkoj tradiciji, koju nam prenosi rimski pisac Svetonije, Cezar je na samrti Marku Juniju Brutu na grčkom rekao:

Kai su, teknon?

("I ti, sine?"),

Iako treba imati u vidu da Brut nije Cezaru bio niti sin niti posinak niti su uopšte bili u srodstvu.

Latinsku verziju ove izreke (Et tu, Brute?) besmrtnom je učinio Viljem Šekspi (William Shakespeare), a danas se ponekad navodi i u obliku:

Tu quoque, Brute, mi fili

 ("Zar i ti, sine Brute?").

Po opisu rimskog istoričara Apijana neposredni događaji pre atentata, sam atentat i događaji koji mu slede izgledali su ovako:

Posle izvršenog atentata na Cezara, do automatskog prelaza - vraćanja vlasti u ruke senata, što su zaverenici po svaku cenu očekivali, nije došlo!

Senatori su se razbežali u panici, a u gradu je zavladala nenadano napeta situacija. Prvih dana nakon izvršenog atentata na Cezara i njegove smrti, položaj konzula Marka Antonija i predstavnika starog patricijskog roda Lepida, koji su bili na čelu cezarovaca, nije bio čvrst. U toj pomalo haotičnoj situaciji održana je sednica senata. Tu je odbačen predlog da se Cezar proglasi za tiranina te da se izjavi zahvalnost njegovim ubicama, a prihvaćen je Ciceronov kompromisni predlog da se sva Cezarova akta i naredbe priznaju za važeće, a da njegove ubice ostanu nekažnjene.

Posle atentata na Cezara, stvoren je drugi trijumvirat (sporazum) koji je obuhvatao Marka Antonija, Oktavijana i Marka Emilija Lepida. Kada su se trijumviri obračunali sa Cezarevim ubicama (svi su ili ubijeni, ili izvršili samoubistvo) izbio je novi građanski rat između Oktavijana sa jedne i Marka Antonija i Kleopatre VII sa druge strane.

Pobedom u pomorskoj bici kod Akcija, 31. godine p.n.e., Oktavijan je ostao jedini vladar, a od 27. godine p.n.e. i službeno prvi rimski car.

(Glas javnosti)

SKINI APLIKACIJU