Kako je knez Miloš naredbom sprečio epidemiju

"Samo 'tica" je mogla da pređe plot koji je zaustavio kugu

Najmudriji srpski vladar na srpsko-turskoj granici uz kuluk podiže ogradu na potezu od Drine do Ibra kako bi zaustavio širenje opake bolesti.

U leto daleke 1837. godine na Zlatibor su stizale vesti da se iz unutrašnjosti Turske prema našoj granici približava kuga, teška i zarazna bolest koja je odnosila hiljade života. Knez Miloš se odlučio na neobičan poduhvat, podizanje visokog drvenog plota na ovom delu srpsko-turske granice, koji treba da izgradi narod opštim kulukom.

Nisu pomogle žalbe seljaka da je te godine bilo dosta kulučenja. Morali su na stari srednjovekovni način sa nešto hrane u torbici, da odlaze daleko od svojih kuća. Žestok pritisak vlasti i nadolazeća opasnost učinili su da je granični plot brzo završen.

Ovako istraživač prošlosti  užičkog kraja, profesor istorije iz Čajetine Milisav R. Đenić (87), svedoči kako je sprečen prelazak kuge preko tadašnje granice Kneževine Srbije i Otomanske carevine u jugozapadnoj Srbiji, uspostavljene posle drugog hatišerifa.

Tragajući za arhivskom građom o zlatiborskoj hajdučiji u 19. veku, ovaj hroničar je u knjizi "Zločini u ime pravde", zabeležio i druge pojedinosti vezane za graničnu ogradu:

- Odmah su angažovani novi stražari, mobilisan i naoružan narod pograničnih sela i zabranjen svaki prelaz, nije puštana ni srpska sirotinja koja je bežala pred terorom. U ovakvim prilikama ni hajduci se nisu oglašavali, skrili su se duboko u šumama Murtenice, znajući da su im u slučaju potera utočišta preko Uvca nedostupna.

U narodu Starog Vlaha čuva se predanje da je tada "samo 'tica" mogla da se nađe s druge strane međe, a na padinama planine Čemernice, u selu Trudovu, očuvani su ostaci graničnog kamenog zida. Zanimljivi su i zapisi u knjizi Novaka Živkovića "Užički nemiri 1823-1838", objavljenoj 1979. godine, o naredbama kneza Miloša - "da se duž cele granice postavi ograda od plota, preseka ili na način koji najbolje odgovara terenskim uslovima.

- Podizanje granične ograde i sprečavanje svakog dodira stanovništva i stoke između pograničnih područja, kao i njeno održavanje, padali su na teret pograničnih okruga. Održavanje je delovanjem raznih prestupnika, od švercera do hajduka, kao i prirodnim uništavanjem od vremena i truljenja, bilo stalni teret. Zbog ovoga se dizao glas i na najvišim mestima - u Sovjetu kod vladara. Tražila se raspodela troškova i na okružja po unutrašnjosti ili da se oni prenesu na državnu kasu - piše, pored ostalog, Živković.

U prvim godinama uspostavljanja granice kroz isti narod, gde nikad nije bila, sela su kulukom, a i graničari, izradili duž kordonske linije staze za prolaz patrola. Međutim, čarke i nasrtaji na granici bili su gotovo svakodnevni jer je carska vlast nastojala da iznuri srpsku vojsku i državu, zagorčavajući život u pograničnim selima. Mlada kneževina, pak, utvrđuje graničnu liniju gradnjom karaula za smeštaj desetak ljudi, sa kamenim podzidama, puškarnicama i zidovima od teških balvana kao zaklonom od metaka. Ubrzo je počela izgradnja i karantina, najpre u Mokroj Gori.

Na Drini su bile karaule kod Bačevaca i Rogačice, na ušću Rače i u Perućcu, a Štula visoko u planini. Odavde su se nizale rujanske karaule - Zapolje, Balvan u Mokroj Gori, Cigla, pa Seništa i Kokin Brod ispod Murtenice, te Vitlište na Čemernici. Na Javoru je bila najpoznatija, kod Vasilijine česme, jer je zaprečavala put od Sjenice, štitila prelaz i takozvani sastanak na Javoru i uz njega ćumurkanu. Prema Ibru bile su zapažene karaule na Jankovom kamenu i Odvraćenici.

(Izvor: Novosti)

SKINI APLIKACIJU