Intervju sa Dimitrijem Vujadinovićem: HLEB U VELIKOM RATU!

U nizu naslova posvećenim Velikom ratu kao jedan od zapaženijih izdvaja se delo istoričara Dimitrija Vujadinovića „Hleb u Velikom ratu“ u izdanju RTS, IK Prometej i IK Tiski cvet Knjiga je, uz prateću izložbu sadržanu od niza dokumentarnih fotografija predstavljena u Beogradu(Klub RTS) I Novom Sadu(IK Prometej).

Reč je o delu koje svedoči o hlebu kao nesumnjivo jednom od najvećih civilizacijskih otkrića, koji je odlučivao o ishodima brojnih ratova, I koji kao jedina hrana čoveka povezuje sa osnovnim principima života i sa onostranim svetom.

Šta Vas je potaklo da napišete knjigu,,Hleb u Velikom ratu,,?

-Istražujući temu hleba došao sam i do Prvog svetskog rata, i istražujući o hlebu od Egipta, Grka, Rimljana, do srednjeg veka, do revolucije, do Napoleona koji je govorio da ,,Vojska maršira na svom želucu,, , što je bilo tačno. Došao sam tako i do Velikog rata i do mesta hleba među oficirima, vojnicima koji su taj rat nosili.

Govoreći o hlebu ja ovu temu nisam obradio prema saveznicima i neprijateljima, prema Silama Osovine ili Silama Antante, već sam smatrao a što sam pokazao i u knjizi da je hleb bio podjednako značajan za sve zaraćene strane i da su ustvari za hlebom žudele kako jedna tako i druga zaraćena strana. Ono što je posebno zanimljivo, kaže se ,,Hleb u velikom ratu,, . Ali, hleb nije bila stvar samo potrebe vojnika. Prvi put u istoriji ratovanja civilno stanovništvo je postalo legalan vojni cilj. Tako da se rat vodio i na teritorijama koje su bile daleko od fronta.

Govorilo se:,,Udarićemo neprijatelja u njegove bolne stomake!,,. To znači na decu, žene, stare, civilno stanovništvo uopšte. Žene, deca i starci koji su ostajali po gradovima i selima nisu neposredno učestvovali u ratnim sukobima. Američki predsednik, Vilson je tada rekao da je ,,rat dobijen na vlati pšenice!,,I to je tačno! Već negde 1915. Godine. najpre u Engleskoji Nemačkoj a kasnije I u Francuskoj dolazi do nestanka hleba. Na početku rata, posebno Nemci imali odličnu žetvu I velike zalihe hleba.

Mislilo se da će rat trajati najviše šest meseci do godinu dana. Rat se međutim odužio na pune četiri godine I tako je došlo do nestašica hrane. Ono što takođe možemo da kažemo vezano za hleb I za Srbiju, Srbija je iako dosta oslabljena od Balkanskih ratova imala solidne zalihe. Posebno je značajna da je Rusija preko Pančeva slala šlepere žita I bilo je stoga dovoljno hrane na početku rata.

Kako se snalazio naš narod, budući da je zemlja bila okupirana, da je usledila Albanska golgota? Kako je to I u kojoj meri zapravo –hleb uticao na ishod rata?

-Naš narod je znao da peče hleb I da se snalazi, međutim, 1915. Godine dolazi do Albanske golgote, gde je mnogo više ljudi stradalo od bolesti I izgladnelosti, nego od onih teških zimskih uslova kada su prelazili albanske planine. Tako da je hleb postao jedna opšta tema svih zaraćenih strana u Velikom ratu.Do prekretnice u Velikom ratu došlo je 1917. Godine. Pre nego što je počeo Veliki rat, jedan engleski političar, član engleske vlade pitao je svoje kolege u Vladi kako da jedna armija sa pet miliona vojnika može da pobedi drugu armiju sa pet miliona vojnika. Odgovor je došao neočekivano a odnosio se na –hleb. Do 1917. Godine SAD, koje su do tada bile najveća žitnica polako snabdevaju obe zaraćene strane pšenicom.Ali, želeći da pobede upravo izgladnjujući stanovništvo ne samo vojnike na frontu, Nemci su izgradili veliki broj podmornica, pa su brodove teretne koji su dovozili pšenicu do engleskih luka potapali. Englezi su opet svojim brodovima blokirali nemačke luke kako brodovi sa žitom ne bi mogli da uđu u nemačke luke. Tako da je prekretnica nastala 1917. godine kada SAD ulaze u rat na strani sila Antante I samo sile Antante počinju da snabdevaju pšenicom, odnosno hlebom.

Mila Milosavljević

SKINI APLIKACIJU