Danas je tačno 109 godina od upokojenja VELIKE NADEŽDE PETROVIĆ, ponosa i ukrasa naše istorije

Dana 3. aprila 1915. god. , pre sto devet  godina, Uoči Vaskrsa, u Prvoj rezervnoj vojnoj bolnici, Kasarni 17. puka Drinske divizije u Valjevu, posle sedam dana bolovanja od pegavog tifusa, upokojila se poznata slikarka, veliki rodoljub, bolničarka Nadežda Petrović, u 42. godini života. (1873.-1915.)

Žena kojoj je rodoljublje bilo smisao života, ponos i ukras naše istorije, ponosna na svoje srpsko poreklo, ukrašena najlepšim vrlinama.

Bila je Osnivač i sekretar društva “Kolo srpskih sestara”, humanitarne i patriotske organizacije osnovane sa ciljem buđenja i jačanja nacionalne svesti. Poznata je po čuvenim patriotskim govorima koji su okupljali na hiljade ljudi. U pratnji četničkog vojvode Tankosića, nosila pomoć u Staru Srbiju, Makedoniju,  i pomagala ugroženo stanovništvo. Svoje opasne putešestvije zapisala je u drami “Vojvoda Micko Porečanin”, gde je glavni lik četnički vojvoda Micko Krstić.

Kao predani borac za bolju budućnost srpskog naroda među prvima postaje i članica Narodne odbrane. U tri rata je bila bolničarka, i prva žena ratni fotograf.

Njen patriotizam ogledao se i u njenim slikama iz nacionalne istorije i slikanju ljudi i predela iz Srbije. U ratnim uslovima slika simbole srpske istorije i kulture: Manastir Gračanicu, Dečane, Prizren, Kosovski božuri, Vezirov most…

I piše: “Svi možemo izginuti, ali naše spomenike moramo sačuvati.”

Poslednje delo koje je naslikala upravo je – Valjevska bolnica.

“Pre nego što je zauvek sklopila oči, obilazeći valjevsku bolnicu, veliki i slavni vojvoda Živojin Mišić skinuo je sa svojih grudi medalju za hrabrost i okačio je o Nadeždinu bluzu.”

Lečeći ranjenike i sama je obolela od pegavog tifusa i posle samo sedam dana preminula uoči Vaskrsa, 3. aprila 1915. godine u Prvoj rezervnoj vojnoj bolnici, Kompleksu kasarni 17. puka Drinske divizije u Valjevu.

Prva rezervna vojna bolnica u Valjevu sutradan je izdala saopštenje sledeće sadržine:


“S izrazima duboke i iskrene tuge objavljujemo da smo, pored tolikih žrtava koje su pale protiv epidemije, sinoć u osam časova prineli na oltar drage nam Otadžbine još jednu. Užasnoj bolesti podlegla je i Nadežda Petrović, akademski slikar, nastavnica Ženske gimnazije, dobrovoljna bolničarka Prve rezervne valjevske bolnice. Umrla je neumorno radeći na negovanju i spasavanju hrabrih boraca još od početka rata. Objavljujući ovaj redak i svetao primer samopožrtvovanja ove plemenite Srpkinje, molimo za saučešće”.

A „Srpske novine“ su tim povodom objavile sledeće:

„U nedelju je, posle kratkog bolovanja, umrla Nadežda Petrovićeva, nastavnica Više ženske škole, koja je kao dobrovoljna bolničarka radila u Prvoj rezervnoj bolnici u Valjevu. Pokojnica je sa velikim požrtvovanjem obavljala bolničarsku dužnost za vreme sva tri rata na bojnom polju u poljskim bolnicama i divizijskim zavodištima. U bugarskom ratu preležala je trbušni tifus u Skoplju. Kao akademska slikarka uzela je živog učešća u jugoslovenskom pokretu i priređivanju jugoslovenskih izložaba i kongresa u Beogradu, Sofiji i Zagrebu. Ona je bila oduševljena Srpkinja i jedna od osnivačica Kola Srbskih Sestara. Slava joj!“

Sahranjena je na brdu Vidrak, iznad Valjeva, uz vojne počasti, a 2. juna 1935. godine njeni posmrtni ostaci preneseni su u porodičnu grobnicu na Novo groblje u Beogradu.


Odlikovana sa šest ordena, sa najsvetlijim ordenom Sv. Save.

Teška životna iskušenja nisu je omela da ostane velika umetnica, veliki rodoljub, primer davanja sebe svome narodu i svojoj državi.

U godini obeležavanja stogodišnjice pobede u Velikom ratu Kasarna 17. puka Drinske divizije u Valjevu je bahato i nezakonito srušena. Potomci slavnih predaka i dalje zahtevaju da se na častan i dostojanstven način Srbija i srpski narod oduže  junacima otadžbine 1912.-1918., besmrtnim srpskim vitezovima, revitalizacijom Kompleksa kasarni 17. puka čuvene Drinske divizije u Valjevu, i pretvaranjem u Memorijalni centar, muzej, hram slobode, rodoljublja, viteške snage neuništivog srpskog naroda, gde bi svakako posebno mesto zauzela Velika Nadežda Petrović.

Autor: Mila Paramentić