Čisti se Vukov spomenik i polako sprema za povratak u Beograd

Laboratorijske analize pokazale su da legura od koje je izgrađena skulptura Vuka Karadžića nije standardna, zbog čega je spomenik patinirao u crnu boju, po kojoj ga i pamtimo

Vukov spomenik ili Spomenik Vuku, kako se originalno zove ovo obeležje velikanu srpske književnosti i pismenosti Vuku Stefanoviću Karadžiću, uveliko se obnavlja u ateljeu vajara Zorana Kuzmanovića u Smederevu. Svoj novi izgled skulptura Vuka dobija na mestu gde se od jeseni 2018. godine do februara 2019. „oporavljao” i „Pobednik” s Kalemegdana. Već su urađene laboratorijske analize bronze od koje je skulptura Vuka načinjena, a očišćena je i od debelih naslaga patine i čađi.

Vuk Karadžić osvanuo na Kuli Beograd u čast godišnjice rođenja

– Laboratorijske analize su pokazale da legura od koje je izrađena skulptura nije standardna, da ima manje kalaja nego što je očekivano, samo oko 4,7 odsto. U njoj je pet procenata cinka, 2,5 odsto olova i ostalo je bakar. To znači da je zbog ove vrste legure spomenik patinirao u crnu boju, po kojoj ga i pamtimo. Nekoliko poslednjih godina obeležje je počelo da zeleni, tj. patina je dobila kritičnu debljinu. A kada sloj patine postane debeo, onda se naglo ubrzava proces oksidacije. To je alarm da s procesom restauracije mora što pre da se počne – rekao je Kuzmanović.

Zelena patina na gornjim delovima skulpture uglavnom najviše nastaje zbog izmeta ptica.

U ateljeu u Smederevu trenutno nekoliko veštih majstora radi na uklanjanju tog debelog sloja patine. Za sada je od nje očišćeno oko 15 odsto spomenika.

– Uklanjanje patine radi se uz pomoć specijalnih hemikalija. One omekšavaju skorele slojeve patine, vodi se računa da se ona stanji, ali i ne da se u potpunosti skine. Tanki slojevi patine čuvaju obeležje od oksidacije. Bitno je da se patina drži tanko, jer ona uz zaštitu na kraju obnove omogućava da skulptura traje dugi niz godina. Skulpture su vrste arte fakata koje u vremenu ostaju više hiljada godina. U tom smislu i jeste poenta pažljive restauracije – ističe Kuzmanović i smatra da će obnova skulpture biti završena do nove godine.

Osim obnove skulpture koja se radi u Smederevu, ostatak spomenika se obnavlja u Beogradu. Prostor je već ograđen, postavljena skela oko postamenta, uklonjene oštećene obloge oko njega: kamene ploče, venac, masivi. Na njihovo mesto već dolaze nove podloške, nosači, ankeri od nerđajućeg čelika, montiraju se kamene obloge na stepenicama, radi se i sanacija armirano-betonskog jezgra postamenta…

Odnos Srbije i Danske i kako je Vuk Karadžić bio moljen da se naše pesme prevedu na danski

Ideju o podizanju spomenika Vuku Karadžiću pokrenula je Srpska književna zadruga na sednici Glavnog odbora 1920. godine, a posle godinu dana otpočela je sa sakupljanjem priloga za njenu realizaciju. Deset godina kasnije, sa cele teritorije Srbije sakupljen je prilog u iznosu od 305.000 dinara.

– Na sugestije pojedinih umetnika i kulturnih radnika, među kojima je i Uroš Predić, Srpska književna zadruga je odbacila prvobitnu zamisao o raspisivanju opštejugoslovenskog konkursa, a prihvatila je gotovu maketu Vukovog spomenika, koju je izradio vajar Đorđe Jovanović. Po ugovoru koji je zaključen sa umetnikom, skulptura je trebalo da bude tri metra visine, livena u bronzi – rekla je Olivera Vučković, direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

Za njenu izradu, Srpska književna zadruga se obavezala da će umetniku isplatiti 300.000 dinara.

Jovanović je gipsani model skulpture 1932. godine preneo u Prag, gde je potom izradio model spomenika u dogovorenoj veličini i izlio ga u bronzi. Godine 1933. skulptura Vuka Karadžića stigla je u Beograd, a naredne četiri godine će čekati na određivanje lokacije i postavljanje.

U 820 škola danas neće biti nastave, protest u 47 gradova. “Ne odustajemo od zahteva da dobijemo status službenog lica”

– Neki od predloga bili su da se skulptura postavi u Studentskom parku, između spomenika Dositeju Obradoviću i Josifu Pančiću, u parku kod Železničke stanice ili pred kafanom „Albanija”. Posle mnogobrojnih polemika oko lokacije, Gradsko veće je 23. jula 1937. godine odlučilo da se za podizanje spomenika Vuku Karadžiću ustupi mesto na uglu ulica Kralja Aleksandra i Geteove (današnja Ruzveltova), u Parku Ćirila i Metodija. Svečano je otkriven u okviru proslave 150. godišnjice Vukovog rođenja, 7. novembra iste godine – istakla je Vučkovićeva.

U Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, 18. decembra 1964. godine, sastala se komisija za utvrđivanje spomeničkih svojstva spomenika Vuku, gde je navedeno kako je to jedini monumentalni javni spomenik ovoj zaslužnoj ličnosti u Beogradu.

– Sam tok njegovog podizanja otkrivao je niz društvenih i kulturno-istorijskih momenata, karakterističnih za naše prilike tog vremena. Osim toga, delo je vajara, osnivača srpske moderne skulpture i prvog umetnika koji se bavio problematikom skulpture velikog formata. Zbog svega navedenog, komisija je odlučila da spomenik Vuku Karadžiću ima svojstvo spomenika kulture – napomenula je Vučkovićeva.

Spomenik do sada dva puta obnavljan

Obnova Spomenika Vuku počela je 7. novembra na osnovu idejnog projekta sanacije i restauracije koji je uradio Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. Ali, pre ove kompletne rekonstrukcije, vršeni su određeni konzervatorsko-restauratorski postupci 1954. godine, kada su popravljane granitne ploče na postamentu, kao i četrdeset godina kasnije 1995. godine, kada je, između ostalog, obnovljeno betonsko jezgro postamenta.

SKINI APLIKACIJU