U Poljskoj su UNIŠTAVALI PRAVOSLAVNE CRKVE: Uklanjanje TRAGOVA da su pripadali Ruskoj imperiji!
Autor: Glas javnosti
U gradu Belostoku u Podljaskom vojvodstvu Poljske, a na groblju parohije sv. Proroka Ilije, arhiepiskop belostotcko-gdanjske eparhije Poljske pravoslavne crkve Jakov i vladika Andrija osvetili su spomenik žrtvama progona i braniocima pravoslavlja u Podljasju.
Kroz svoju istoriju Belostok, budući da je mesto gde od davnina žive pravoslavni Belorusi, bio je deo Prusije, Ruskog carstva, Litvanije, Poljske, a od 1939. – Sovjetskog Saveza. Oslobođen je od strane Crvene armije 1944. godine (držali su ga Nemci), Belostok je sporazumom s Varšavom postao deo socijalističke Poljske. Međutim, 1940-tih godina okolinu Belostoka napale su poljske bande Armije krajove (kontrolisana od Vatikana i izbegličke vlade u Londonu – prim. prev.). Pripadnici ove armije deo stanovnika Belostoka i okoline su ubili, a deo su proterali iz rodnih mesta, samo zato što su bili pravoslavci.
Spomenik sa ikonama Bogorodice, Jovana Krstitelja i raspeća Isusa Hrista nastao je dobrovoljnim donacijama lokalnog beloruskog stanovništva i posvećen je „sećanju na prognane, poznate i nepoznate, koji su bili prisiljeni da napuste rodnu zemlju, kao i onima koji su branili pravoslavnu veru predaka i svetinje koje su stvorili“.
NE PROPUSTITE
U obraćanju Belostokskog odeljenja pravoslavnog bratstva sv. Ćiril i Metodija vernicima kaže se: «Ovaj rodni komad zemlje više nije bio njihov, okupiran je od stanovnika koji nisu osećali nikakvu grižu savesti … Kuće su spaljene, domaćinstva opljačkana ili uništena… Pokušali su da se vrate pravoslavni sveštenici…, međutim, pravno su odbijali da ih priznaju vlasnicima pravoslavnih svetinja, te su pokušali da proteraju i njih…, da umanje njihovu ulogu, dok su svetinje uništavali – ponekad u potpunosti».
Radi se o tzv. procesu revandikacije (rewindykacja) – kampanji masovnog zauzimanja i uništavanja pravoslavnih svetinja u Poljskoj 1919-1939, koja je izvedena uz odobrenje Vatikana. Ovo varvarstvo je bilo „opravdano“ potrebom da se uklone tragovi činjenice da je Poljska u jednom momentu bila deo Ruske imperije. U ovim tezama sve je bilo okrenuto naglavačke. I upravo iz tih razloga, Rusija je učestvovala u podeli Poljske, kako bi spasila pravoslavno stanovništvo od nasilnog rimokatoličenja i neutralizovala ekspanzionističke planove poljskih magnata u odnosu na zemlje naseljene pravoslavnima.
Godine 1919-1939, pravoslavne crkve su uništavane širom Poljske, pod sloganom vodeće uloge Poljaka u zaštiti hrišćanskih vrednosti Evrope. Kampanja je izvedena uz učešće vojske i žandarmerije. U istočnom vojvodstvu Poljske kampanja se zvanično zvala polonizatorsko-revandikaciona, a njen cilj je bio nasilna asimilacija Belorusa i Malorusa (religiozna i nacionalna), a koji su činili skoro 30% stanovništva tadašnje Poljske.
Poljske vlasti iskoristile su činjenicu da je tokom teških vremena trajanja Prvog svetskog rata, hiljade poljskih pravoslavaca bilo evakuisano u Rusiju, zajedno sa ruskom vojskom. Njihove domove su zauzeli rimokatolici-Poljaci, a crkve, pod izgovorom da imaju mali broja vernika, pretvorene su u rimokatoličke. Pravoslavna crkva proglašena je centrom rusofilije, a Rimokatolička crkva uporištem poljskosti.
Od 1918. do 1933. godine od pravoslavnih u Poljskoj oduzeto je 500 manastira i crkava sa celokupnim inventarom. Poljska vojska i žandarmerija provaljivali su u crkve tokom Službe i skrnavili svetinje. Prebijali su vernike koji su branili svetinje i pokretali krivične prijave protiv njih zbog otpora vlastima. Poljska štampa, na primer, opisuje pokušaj stanovnika da spasu pravoslavnu crkvu u selu Medzilesje (Międzylesie): «Ljudi su izneli [iz crkve] i sakrili najvrednije stvari. Skidajući zvona kupljena samo pre nekoliko meseci, oštetili su najveće zvono. Okupljeni vernici su plakali i nisu napuštali crkvu celu noć. U selu je celu noć bilo dramatično, psi su zavijali. Ujutro … policija i poljski radnici ušli su u selo sa sedam kamiona. Policija je ljude rasterala pendrecima i opkolila crkvu … Radnici su počeli da razbijaju krov, ruše i bacaju ikone i ikonostas na ulicu …»
Samo od maja pa do jula 1938. godine u Podlasju i Holmščini uništena je 91 crkva, 10 kapela i 26 kuća za bogosluženje, dok su tri crkve predate Poljskoj rimokatoličkoj crkvi. Šef operacije bio je komandant 3. legionarske pešadijske divizije Zamostja, general Bruno Olbriht, nazvao je ovo „povratkom onoga što je nekada bilo poljsko … i rimokatoličko u istočnim zemljama Lublinskog vojvodstva“.
Da podsetimo, većina uništenih crkava nikada nisu bile rimokatoličke, neke su izgrađene u nezavisnoj Poljskoj uz dozvolu vlasti ili su spomenici crkvene arhitekture XVI-XVII veka. U Šćebžešinu je uništena drevna crkva sagrađena 1184. godine. Pukovnik Marian Turkovski, koji je na svom mestu komandata zamenio Olbrihta, rekao je: „U Poljskoj su samo Poljaci gospodari i punopravni građani, i samo oni imaju pravo glasa.“
Pokušaji pravoslavnih da na sudu brane imovinska prava završili su presudama u korist rimokatolika. Obraćanje prvojerarha poljskih pravoslavaca Dionizija (Valedinskog) vlastima sa zahtevom da se zaustavi progon, ostalo je bez odgovora.
NE PROPUSTITE
U februaru 1939. godine adminstracija Lublinskog vojvodstva usvojilo je program, nacionalne politike koji je sadržavao sledeće reči: „Nadbužanski seljak ili nemački kolonista moraju nedvosmisleno da odgovore … da li su oni Poljaci Rimokatoličke veroispovesti ili neprijatelji poljske državnosti … A sa neprijateljem potrebno je boriti se, ne čekajući rat …“
Namera je bila da u potpunosti iskoreni pravoslavlje u Poljskoj do 1941. godine. Isprečio se Drugi svetski rat.
Tokom osvećenja spomenika u Belostoku, aktivista beloruske zajednice, profesor Antonij Mironovič, ukazao je na problem diskriminacije pravoslavnog stanovništva savremene Poljske: «Još se događa da se ne uzimaju u obzir [profesionalne] kvalifikacije osobe, već njihova verska i etnička pripadnost. Što se pravoslavnih tiče, postoje takvi primeri … kada se imenuju direktori škola i drugih ustanova.»
Duh revandikacije živi i danas u Poljskoj.
(Glas javnosti/naukaikultura/Vladislav Gulevič)
SKINI APLIKACIJU
POVEZANE VESTI
KOMENTAR
14 min
