BEZ TOMOSA NIŠTA OD AUTOKEFALNOSTI: Makedonska pravoslavna crkva još mora da prođe niz koraka do samostalnosti

Makedonska pravoslavna crkva, posle 55 godina u raskolu i svega nedelju dana pod okriljem SPC, na korak je do sticanja pune nezavisnosti.

Za ostvarivanje pune samostalnosti, međutim, Makedoncima je potreban poseban akt Srpske patrijaršije - tomos o autokefalnosti, ali i niz "međunarodnih" crkvenih priznanja.

Oko ove faze formalnog "puta ka slobodi" donedavno raskolničke MPC postoje različita viđenja, koja zadiru u složene odnose u pravoslavnom svetu. To se tiče pre svega ambicije Vaseljenske patrijaršije da kao vrhovna vlast u pravoslavlju potvrđuje autokefalnost svih "novih" crkava, ali i principa prema kome je samostalnost opštepriznata samo ukoliko je prihvate i pozdrave sve ostale pravoslavne crkve u svetu.

 
Makedoncima otud preti opasnost da se nađu u klinču između zavađenih Vaseljenske i Moskovske patrijaršije, čiji se stavovi po ovom pitanju potpuno razilaze, ali bez čijeg blagoslova je svaka autokefalnost krnja i praktično - nepostojeća.

Dodatnu pometnju u rasplet makedonskog raskola unose zamagljena teološka i crkvenopravna pravila na način sticanja autokefalije, što je jedna od najkrupnijih tačaka nesloge među pravoslavnim patrijaršijama.

Ova tema, ambiciozno zamišljena i postavljena, bila je na dnevnom redu i Svepravoslavnog sabora održanog na Kritu 2016. godine, ali prihvatljivo rešenje do danas nije pronađeno.


Za patrijarha Vartolomeja prevazilaženje raskola u Makedoniji "istorijski je trenutak", kome je svoj veliki doprinos, kako tvrdi, dala i patrijaršija kojoj je na čelu:

- Raskol koji je trajao oko šest decenija, na inicijativu Vaseljenske patrijaršije, okončan je i ulazimo u novi period - rekao je Vartolomej za grčku televiziju ERT.

On je istakao da Vaseljenska patrijaršija po odluci Četvrtog vaseljenskog sabora ima neotuđivo pravo da po prijemu apelacije odlučuje o ovakvim pitanjima na najvišem nivou.


- Na tom osnovu uklonili smo raskol i izjavili smo da stupamo u evharistijsku zajednicu. NJihovu crkvu smo nazvali Ohridska arhiepiskopija, izuzeli smo pojam "Makedonska crkva" i svaku izvedenu reč od reči "Makedonija". Ograničili smo granice nadležnosti u granicama Severne Makedonije, a sva dodatna administrativna pitanja poverili smo Svetoj crkvi srpskoj - objasnio je Vartolomej.

Istoričar Dejan Ristić podseća da je patrijarh samo saopštio odluku, koja će biti zaokružena tek uručenjem tomosa koji potpisuje poglavar "majke crkve".

- Dok se to ne desi, MPC nije autokefalna - ističe Ristić. - SPC je izrazila spremnost da odobri autokefalnost MPC, Sabor je načelno doneo tu odluku, ali sada slede razgovori. Ova procedura može da traje mesecima ili godinama, a završava se predajom tomosa SPC, u ovom slučaju, Makedonskoj crkvi.