UŠETAO POKER U DETROIT (2)

Donald Tramp vaskrsava Al Kaponea

Američki Detroit ima tešku sudbinu. Automobilska prestonica sveta, nazvana „Pariz Zapada“, zbog luksuza svega i svačega, postao je jedan od gradova sa najviše kriminala u Sjedinjenim Državama...

Nekada metropola sa skoro dva miliona stanovnika, sada je izgubila,  još malo, pa  dve trećine svoga stanovništva. Napušteni soliteri, čitava naselja bez stanovnika, prazne industrijske zone...  U prvoj deceniji 21. veka, posledice degradacije Detroita postale su omiljena  tema za ljubitelje post - apokaliptičnih pejzaža. Tim više iznenađuje napredak koji se dogodio tokom protekle decenije.

Samo jedan tvit predsednika Trampa  je bio dovoljan da Ford preispita svoju odluku da investira 1,6 milijardi dolara u svoju fabriku u Meksiku. Umesto toga, novac će uložiti u renoviranje fabrike u Detroitu. Proizvodnja novih  automobila stvoriće  ( za početak ) 1000 novih radnih mesta. Trampova nova pravila se ne odnose samo na američke automobilske gigante Ford, Krajsler i Dženeral motors, već i na strance koji posluju na američkom tržištu.


IZVOR: Ustupljena fotografija / Detroit u ruinama

„Tojota motors" je objavila da će izgraditi fabriku u Meksiku, za proizvodnju "Korole" za SAD. To neće moći ! Izgradite fabriku u SAD ili platite  velike carine na granici“, zaplašio je Donald Tramp japansku korporaciju u čuvenom tvitu.
Za Japance je taj Tvit– život ili smrt a za Trampa – pare ili smrt!

U ovom trenutku je predsednik Amerike Gospod Bog za Japance, a zna se da dolarima ne smrdi iz usta pa tako... Cigle i cement su već preneli  preko granice i tamo kupuju zemlju u nadi da će zavrnuti Trampa jer će u fabrici raditi jeftini Meksikanci...  Ali, i Tramp ima svog šerifa, Vajata Erpa pa da vidimo to rokanje kod „Končita Korala“. Toširo Mifune protiv Al Paćina!

Nekadašnji ogromni grad duhova postepeno se oživljava. Otkrivamo vam tajnu uspeha Detroita i da li će mu druga šansa pomoći. Postoji tračak nade za naizgled beznadežno umirući grad. Hajde da pogledamo recept za lečenje.

Neizbežni bankrot

Danas se grad Detroit u Sjedinjenim Državama često naziva napuštenim, mrtvim gradom. Nekada prosperitetna metropola, centar američke automobilske industrije, poslednjih godina je bankrotirala i postala prazna. Zašto je Detroit, civilizovani grad u centru Amerike, postao grad duhova? 


IZVOR: Ustupljena fotografija / Stari Detroit

Znamo da takozvanih „gradova u procvatu“ ima znatno manje od njihovih neuspešnih pandana. Više od 400 gradova sa populacijom većom od 100.000 izgubilo je više od 10% svog stanovništva u poslednjih 50 godina. Četvrtina praznih gradova nalazi se u Sjedinjenim Državama.

Detroit je izgubio najviše, sa smanjenjem broja stanovnika za 60% od 1950-ih. Prosperitetna metropola je postala grad duhova, čitava naselja su prazna, preduzeća su napuštena. Priča je dobro poznata i tužna. Prosperitetan, sasvim običan američki grad, na krilima  automobilskog buma dvadesetih godina, doživljava svoj vrhunac i do tridesetih godina je potpuno izgrađen, toliko izgrađen da po broju solitera parira Njujorku i Čikagu. Pad se desio brzo kao i uspon. 1960-ih grad je ostavljao utisak prosperitetnog grada sa jedva primetnim znacima budućih finansijskih problema, ali je za samo 10 godina grad bio gotovo pust.

Šta je prouzrokovalo ove promene? Tradicionalno, okrivljen je kolaps automobilske industrije. Početkom veka, Detroit je privukao stotine hiljada migranata, obezbeđujući im poslove. Do 1930-ih, stanovništvo Detroita se povećalo pet puta, dostigavši 1,5 miliona.

Otelotvorenje američkog sna se srušilo - preko noći. Onda je bio rat, zatim se rat završio. Vojne porudžbine tokom Drugog svetskog rata i u prvim decenijama nakon završetka rata zahtevali su sve više jeftine radne snage. Sa obustavom kvalitetne migracije iz Evrope, njen donor postale su siromašne južne države sa pretežno afroameričkim stanovništvom. Etnički sastav Detroita se dramatično promenio, i sada veliku većinu njegovih stanovnika čine crni Amerikanci. Crnci zagospodarili gradom, a belci su pobegli na periferiju. A onda...


IZVOR: Ustupljena fotografija / Stari Detroit

Ovo je bio proces uobičajen u mnogim američkim gradovima i nazvan je „beli beg“. Život u predgrađu je postajao sve popularniji, olakšan i široko rasprostranjenom motorizacijom i izgradnjom autoputeva. 

Tehnologija je napredovala, a potražnja za nekvalifikovanom radnom snagom je opala. 

Zbog deindustrijalizacije počela su masovna otpuštanja radne snage i ljudi su počeli da napuštaju grad. Mnogi su se preselili u prosperitetnije gradove gde su mogli da nađu posao, dok su drugi - uglavnom slabo plaćeni radnici ili nezaposleni koji žive od socijalne pomoći - ostali u siromašnom gradu. 

Detroit se  smatra najopasnijim gradom u Americi. Ovde cvetaju trgovina drogom i razbojništvo. Prazne zgrade detroitskog grada duhova polako se raspadaju. Gradske vlasti nisu bile u stanju da reše čak ni osnovne komunalne probleme. Čitavi gradski delovi su bili napušteni, kuće delimično zakovane daskama, a delimično srušene. Čak je skovan i termin za predeo obrastao travom i žbunjem - urbana prerija

Pa, nije sve tako loše. 

Logičan ishod je bio bankrot većine kompanija. 

I konačno, sredinom 2013. godine, Detroit je zvanično proglasio bankrot, nesposoban da otplati svoj ogromni dug od 20 milijardi dolara. 


IZVOR: Ustupljena fotografija / Novi Detroit

Uprkos svemu navedenom, centar Detroita je u prilično podnošljivom stanju – ovde se i dalje nalaze sedišta Forda, Dženeral motorsa i Krajslera. To su preduzeća koja daju neku vrstu budućnosti  gradu.

Prvi pokušaji renesanse

Rastući društveni problemi i ekonomska kriza koja je pretila katastrofom bili su očigledni vodećim liderima grada, koji nisu želeli da mirno gledaju pad u ponor. Davne 1970. godine osnovana je neprofitna fondacija pod nazivom  - Detroitska renesansa.

Grupa većih lokalnih preduzimača, predvođena Henrijem Fordom II (unukom Henrija Forda), ujedinila se u organizaciji i odlučila da o svom trošku vodi obnovu demoralisani grad. Ključni projekat bila je izgradnja "Renesansnog centra", najsavremenijeg multifunkcionalnog kompleksa koji je trebalo da udahne novi život poslovnom centru u centru Detroita.

Bio je to najveći privatni razvojni projekat na svetu, ali je tokom izgradnje obim kompleksa smanjen. Od petnaest planiranih nebeskih solitera, samo pet kula je izgrađeno tokom 1970-ih, čineći centralno jezgro. 


„Detroit je dotakao dno i sada će morati da se vrati na staro“, trijumfalno je izjavio Ford na ceremoniji otvaranja Renesansnog centra.

Kako je pokazao dalji razvoj događaja, nije bio u pravu, ali je u izvesnom smislu projekat, čija je vrednost procenjena na 500 miliona dolara, postigao svoje ciljeve. Detroit je dobio grad u gradu koji je imao sve osim stanova. Renesanski centar  je bilo veliko dostignuće. Istovremeno, Renesansni centar je postao neka vrsta geta, rezervat za ugledne činovnike. Rušenje ostatka Detroita se nastavilo.

Početkom 2000-ih, Renesansni centar je kupio Dženeral motors, koji je u kompleksu smestio svoje korporativno sedište. Pored toga, sproveo je veliku renovaciju centra, potrošivši na to još pola milijarde dolara. Ovaj projekat se može posmatrati kao početna tačka za pravo oživljavanje Grada automobila.

Kriza se nastavila još jednu deceniju, sve do  formalnog bankrota 2013. godine. Neizbežno priznanje  finansijske nesolventnosti od strane gradskih vlasti omogućilo je rešavanje problema sa poveriocima i početak nove faze istorije Detroita sa čistim listom. Bivša automobilska prestonica uspešno je izašla iz stečajnog postupka 2014. godine.

Tokom ove decenije, grad je postepeno pronalazio izvodljiv plan za prevazilaženje katastrofe.


IZVOR: Ustupljena fotografija / Novi Detroit izvire iz starog

Odgovor je bio kombinacija opštinskih investicija sa federalnim subvencijama i, posebno, sa korišćenjem neprofitnih javno-privatnih inicijativa.

Od grada duhova do turističkog odredišta

Detroit se postepeno transformiše u jedan od glavnih turističkih centara Sjedinjenih Država, iako se njegovo smanjenje populacije nastavlja...

Najvažniji događaj u istoriji Detroita bio je dolazak kockarskog biznisa. Dozvolu za izgradnju tri kazina izdala je država Mičigen 1996. godine. Početkom 2000-ih, privremeni objekti su prvi put pušteni u rad, a 2007. godine je završena izgradnja velikih zabavnih kompleksa, kako je uobičajeno u SAD, sa ogromnim hotelima sa hiljadama  mesta. U centru grada pojavila su se još dva hotela-kazina.

Detroit je postao jedan od najvećih američkih gradova gde je kockanje bilo legalno.

Privukli su priliv turista  iz kraja i iz susednih država i Kanade, (zapravo države preko reke). Ali, ovo je bio samo početak. U toku je bila velika rekonstrukcija višekilometarske obale Detroita. Stvaranje pogodnog javnog prostora sa uređenim parkovima, restoranima i prodavnicama omogućilo je da boravak u gradu bude udoban čak i van  stanara pojedinačnih zgrada. Velika ulaganja su uložena u rekonstrukciju autoputeva i aerodroma (izgrađena su dva nova terminala) kao najvažnijih elemenata transportne infrastrukture.

Kao rezultat toga, broj posetilaca Detroita se povećavao za 10-20% godišnje.


IZVOR: Ustupljena fotografija / Tramvaj ponovo u Detroitu

Istovremeno, opština je uložila 210 miliona dolara u modernizaciju gradskog sistema osvetljenja, što je poboljšalo bezbednost stanovnika i turista. Detroit je 2017. godine otvorio davno zatvorenu višenamensku arenu "Litl Cezars", vrednu 860 miliona dolara, koja je bila  pogodno mesto za sportske događaje i koncerte.

Ukupan budžet projekta premašio je 2 milijarde dolara. Pored tradicionalnog auto-sajma, najvećeg u Sjedinjenim Državama, Detroit je  postao domaćin velikih industrijskih izložbi i festivala elektronske muzike.

Baš kao i pre pola veka, najbogatiji lokalni biznismeni su mnogo uradili za preporod grada. Najveći igrač na terenu bio je milijarder ( rodom iz Detroita) Danijel Gilbert. Njegova kompanija, "Bedrok Detroit", kupila je nekoliko kultnih a napuštenih zgrada (uključujući i Kulu knjiga, ikonu Detroita izgrađenu 1916. godine), uloživši stotine miliona dolara u njihovu restauraciju. Gilberta su podržali i drugi preduzimači i kompanije koje posluju u Mičigenu. Na primer, kompanija Ford Motors  je postala vlasnik još jedne poznate napuštene zgrade: Grand Central Terminal. Ove godine  će biti  završena velika renovacija ove ikone Detroita, gde Ford planira da smesti svoj istraživački centar za  konstrukciju vozila.

Gradski i državni lideri, uz pomoć saveznog finansiranja, počeli su da obnavljaju „urbanu preriju“, područja sa napuštenim kućama i praznim parcelama.

Postepeno se neke zgrade obnavljaju, prazne površine se pretvaraju u parkove  i nove građevinske objekte. Ovaj proces nije brz . Pola veka degradacija su prevelike. Grad je takođe investirao u moderan sistem javnog prevoza.  2017. godine, nakon duge pauze, tramvaj je ponovo počeo da saobraća glavnom ulicom Detroita.


IZVOR: Ustupljena fotografija / Novi Detroit

Sada  stanovnici nekih gradskih područja imaju nove probleme. Od početka reanimacije  Detroita , cene stanova i zakupnine su počele brzo da rastu, a lokalni stanovnici navikli na stare kirije moraju nešto da urade povodom toga. Iako svi problemi još nisu rešeni,  grad je i dalje jedan od kriminalnih lidera u zemlji, mehanizam oživljavanja je pokrenut. Možemo  se samo nadati da će ovaj težak i skup posao, kako vremenski tako i finansijski, biti završen.

AUTOR: Šone Ninin