Prof. dr Vladislav B. Sotirović: Suština postojanja NATO pakta
Autor: Glas javnosti
Drugi svetski rat se završio 1945. godine, a NATO - Organizacija Severnoatlantskog pakta (North Atlantic Treaty Organization) je formirana 1949. Sa formiranjem ove vojnopolitičke organizacije otpočinje Hladni rat 1.0 (1949.−1989.).
Varšavski ugovor je osnovan šest godina kasnije (1955.) kao vojni odgovor NATO paktu koji se, uzgred, od mnogih popularno naziva i kao Nazi American Terrorist Organization s obzirom da je jedan veći broj nacističkih oficira iz doba Hitlerove Nemačke i Drugog svetskog rata bio zaposlen u strukturama NATO pakta nakon njegovog osnivanja. Jasno je da u ovom savezu SAD vodi ključnu ulogu po svim pitanjima njegovog funkcionisanja a svojim delovanjem u nekoliko intervencija (npr. Jugoslavija, Libija) se pokazao faktički kao klasična ali legalizovana teroristička organizacija.
Prema stavovima njegovih zvaničnika i oficijelnih propagatora, NATO je bio prvi mirnodopski vojni savez u koji su SAD ušle van zapadne hemisfere. Njegova prvobitna namera bila je da održi vojnu liniju odbrane od SSSR-a, koji je Vašington smatrao primarnom pretnjom svojoj posleratnoj kolonijalnoj dominaciji u Zapadnoj Evropi i većem delu ostatka sveta, uključujući i mnoge bivše kolonije evropskih nacija koje su iz istorijsko-političkih razloga nakon svoje dekolonizacije naginjale na stranu SSSR-a koji je i mogao i hteo da brani njihovu postkolonijalnu nezavisnost ali isto tako i da ih finansijski i tehnološki pomogne u njihovom daljem razvoju.
Međutim, gledano iz sasvim druge perspektive, Vašington je želeo da putem članstva u NATO paktu proširi svoj imperijalni domet nakon Drugog svetskog rata u kome su SAD znatno profitirale. Na ruku im je naravno išlo činjenično stanje da je, s obzirom na fizičko i ekonomsko uništenje koje je pretrpela većina evropskih nacija tokom Drugog svetskog rata i pretvaranje SAD u vodeću svetsku ekonomiju nakon 1945, postojala racionalna logika u Zapadnoj Evropi da se rastuća američka imperija može iskoristi za obnovu porušene Evrope (bar njenog zapadnog dela) ali naravno uz cenu nametanja američke volje radi realizacije globalnih geostrateških i geopolitičkih ciljeva Vašingtona. U tom kontekstu, pokazalo se vrlo brzo da je američka politika obnavljanja Zapadne Evrope bio mač sa dve oštrice..png)
NATO pakt protiv Varšavskog ugovora
U svrhu prikrivanja američkih geopolitičkih ciljeva u posleratnoj Evropi, ubrzo nakon Drugog svetskog rata dolazi do formiranja navodno odbrambenog vojnog saveza - NATO. Međutim, u suštini, NATO projekat je bio deo imperijalnog plana američkih političkih struktura da uvuku i absorbuju evropske zemlje u svoju geopolitičku sferu. Drugi veliki deo ovog plana pored funkcionisanja NATO pakta bio je tzv. Maršalov plan, koji je dobio naziv po tadašnjem državnom sekretaru Džordžu Maršalu, generalu vojske SAD. Ovaj plan se fokusirao na ekonomsku integraciju Zapadne Evrope u rastuću globalnu imperijalnu sferu SAD nakon Drugog svetskog rata a sve na ime pomoći Evropljanima da obnove svoju ratom razrušenu ekonomiju i infrastrukturu.
Ovakva politika Vašingtona je u velikoj meri bila rezultat toga što su SAD 1945. ne samo preživele rat uglavnom ekonomski i fizički neoštećene (neračunajući ljudstvo), već su imale velike ekonomske i političke koristi od njega. U početku funkcionisanja američke posleratne imperije u Zapadnoj Evropi, ova formalna "integracija" je bila u suštini potčinjavanje, pošto je Vašington striktno nametnuo i finansirao svoje geopolitičke planove preko Atlantika u uništenoj zapadnoevropskoj ekonomiji. Uništenu istočnoevropsku ekonomiju su u isto vreme "sređivali" Sovjeti koji su kao i Amerikanci na zapadu Evrope u Istočnoj Evropi sprovodili svoje geopolitičke i geostrateške planove i ciljeve.
Maršalov plan za ekonomsko-političku amerikanizaciju i kolonizaciju Evrope je bio u suštini jednostavan po svom zamišljenom projektu. Plan je obezbedio donacije i zajmove za sedamnaest zemalja u Zapadnoj Evropi (tj. za sve one zemlje koje su prihvatile Maršalov plan) za obnovu infrastrukture, stvaranje kapitalistički orijentisanih ekonomija ali i za osiguranje njihove odanosti finansijskom Volstritu i političkom Vašingtonu. Formalna ponuda za korišćenje američkih usluga u okviru Maršalovog plana upućena je i SSSR-u kao i svim drugim zemljama Istočne Evrope takozvanog "realsocijalizma" i "narodne demokratije" uključujući i Titovu Jugoslaviju. SSSR i njegove države-klijenti su, ipak, smatrali da su uslovi predloženog programa iz 1947. (nakon govora u junu mesecu Džordža Maršala) nespojivi sa njihovim proklamovanim željama za političkom, ekonomskom i finansijskom nezavisnošću od kapitalističkih država a pre svega od SAD. Može se konstatovati, da je s obzirom na bezumnu i otvorenu antikomunističku propagandu SAD kao i drugih zapadnih zemalja, bilo logično da SSSR kao i sve druge zemlje realsocijalizma jednostavno odbiju ovu američku finansijsko-ekonomsku zamku upakovanu u oblande Maršalovog plana.
Tri primera američke notorne mržnje prema komunizmu
Ovde je potrebno navesti nekoliko slučaja američke notorne mržnje i borbe protiv komunizma u neposrednim godinama nakon Drugog svetskog rata a sve zarad anglosaksonske imperijalne dominacije u svetskoj politici.
Prvi primer/slučaj je Grčka. Godine 1947. borbu protiv monarhije i za demokratsku republiku u Grčkoj vodili su antimonarhistički elementi partizanskog otpora nacizmu iz vremena Drugog svetskog rata. Tokom nacističke okupacije Grčke, levičarski, monarhistički i verske strukture otpora italijanskim i nemačkim okupatorima formirali su slab vojnopolitički savez koji se prirodno raspao čim su nemački nacisti napustili Grčku (preko Srbije i Mađarske) u jesen 1944. Desničarski elementi, uz pomoć Zapada (posebno Velike Britanije), odlučili su da iskoriste vojnopolitički vakuum u Grčkoj nastao nakon nemačke evakuacije kako bi ponovo uspostavili monarhiju i obračunali se sa levičarima. Njima su se pridružili mnogi Grci koji su sarađivali sa fašistima i nacistima za vreme okupacije. Levičarski otpor - koji je činio najveći deo antiokupatorskog otpora - suprotstavio se tome i borio se za kraj monarhije i instituciju demokratske i narodne vlade.
Jedan od razloga za ovakvu politiku grčkih levičara je bio i taj da posleratna Grčka ne postane zapadna (britanska) kolonija kao što je to bio slučaj sa Zapadnom Evropom koja je postala kolonija američkog imperijalizma. Ovakav potez je, međutim, odmah izazvao gnev Gordog Albiona, koji je poslao svoje vojne trupe da se bore zajedno sa kolaboracionističkim i monarhističkim snagama Grčke protiv levice. Predsednik SAD Hari Truman (ratni zločinac kao i Vinston Čerčil) je poslao pomoć istim snagama. Titova Jugoslavija je u početku građanskog rata u Grčkoj (1946.-1949.) slala obilatu pomoć grčkim levičarima sve do zabrane od strane OUN. Interesantno je da Staljin nije pomagao grčke levičare u ovom ratu ujedno kritikujući i jugoslovensku politiku pomoći grčkim levičarima iz prostog razloga jer je Moskva uglavila na kraju Drugog svetskog rata podelu Jugoistočne Evrope zajedno sa Londonom na osnovu koje bi Velika Britanija imala 90 odsto direktnog uticaja u Grčkoj.
Ekspanzija NATO pakta
Drugi primer/slučaj je Italija. Tamo je izgledalo da će levica, uključujući i komuniste, dobiti dovoljno mesta u Parlamentu na izborima 1948. g. tako da može da doprinese donošenju zakona koji bi obezbedio neutralnost Italije u dolazećem sukobu između SAD i SSSR. Vašington je poslao u Italiju operativce CIA, obaveštajne službe koja je stvorena samo nekoliko meseci ranije donošenjem Zakona o nacionalnoj bezbednosti iz 1947. Ovi operativci CIA su uspeli da promene tok i time i rezultate italijanskih izbora te 1948. tako što su ogromnim sumama novca potkupljivali određene političare pokrivajući njihove političke troškove i predizbornu kampanju. Ovi političari su uglavnom bili članovi konzervativne proameričke partije hrišćanskih demokrata. Agenti CIA su, takođe, uzeli milione dolara iz fondova Maršalovog plana u cilju da se izbori okrenu protiv levice. I uspeli su.
Treći primer/slučaj je Berlin. Istovremeno, u Berlinu je sovjetska vlada blokirala ulazak robe u zapadni sektor grada koji su okupirali Britanci, Amerikanci i Francuzi. SAD su na ovu sovjetsku kopnenu blokadu odgovorile vazdušnim transportom robe u zapadni sektor grada i uskoro je dogovoren prekid blokade. Američka administracija je postala zabrinuta da bi zapadnoevropske vlade mogle da pregovaraju o sopstvenim bilateralnim i separatnim sporazumima sa Moskvom u vezi sa trgovinom, slobodom kretanja i drugim međudržavnim aktivnostima.
Za SAD, ova mogućnost je bila neprihvatljiva jer bi uništila njihove geopolitičke planove za konačnu reč u evropskim poslovima, pa je stoga pokrenuta ideja o vojnom (NATO) savezu u kome bi naravno glavnu reč imao Vašington a sve ostale članice poslušno sprovodile volju Pentagona i Bele kuće. Može se sa sigurnošću konstatovati da se geneza NATO alijanse nalazi u Briselskom sporazumu iz 1948. između Velike Britanije, Francuske, Belgije, Holandije i Luksemburga. Taj potpisani ugovor je, u stvari, bio vojni pakt o kolektivnoj odbrani prema kome se svaka država-članica obavezala da će skočiti u odbranu bilo koje druge države-članice u okviru pakta ako bude napadnuta.
Ipak, mora se reći da tada, samo tri godine nakon završetka Drugog svetskog rata, ovim državama potpisnicama nije pretila nikakva realna opasnost od strane SSSR-a a pogotovo ne malim zemljama Beneluksa tim pre što Moskva tada još uvek nije posedovala nuklearno oružje za razliku od SAD. Svima je tada bilo jasno da je SSSR-u bilo potrebno nekoliko decenija za oporavak od stravičnih posledica Drugog svetskog rata za razliku od SAD koje su u tom ratu ekonomski, finansijski i vojno procvetale postavši na kraju rata vodeća svetska sila. SSSR-u će biti potrebno skoro dve decenije nakon 1945. g. da se donekle približi vojnoj moći SAD (Prva i Druga Кubanska kriza 1961.-1962.).
"Vandenbergova rezolucija" 1948. i stvaranje NATO pakta 1949.
Da se vratimo u SAD gde je predsednik Hari Truman pokrenuo mirnodopski nacrt. Zajedno sa raznim drugim članovima Vlade - izabranim, imenovanim i vojnim - počela je da se formira ideja o velikom vojnom savezu sa državama u Zapadnoj Evropi (tj. sa onim evropskim državama koje nisu ulazile u posleratnu sferu sovjetskog uticaja i tutorstva). Eufemistički nazvan sporazumom o međusobnoj odbrani i vojnoj saradnji, koncept je američkom Senatu predstavio republikanski senator Artur H. Vandenberg. Senat je koncept sporazuma usvojio u vidu Rezolucije broj 239 od 11. juna 1948. g. (tzv. "Vandenbergova rezolucija").
Jedan od njegovih suštinskih elemenata bio je da će ugovor postojati izvan Ujedinjenih nacija (OUN), čime se izbegava potencijalni sovjetski veto i automatski daje SAD kontrolu nad svim vojnim odlukama koje se budu donosile u ime pakta. „Vandenbergova rezolucija“ je usvojena i shodno tome počeo je rad na organizaciji Severnoatlantskog pakta (NATO). Sam sporazum o formiranju NATO pakta je potpisan 1949. g. a države-potpisnice su bile SAD, Кanada, Belgija, Danska, Francuska, Island, Italija, Luksemburg, Holandija, Norveška, Portugal i Velika Britanija.
Interesantno je da se ugovor odnosio samo na napade na države članice-potpisnice, ali ne i na njihove prekomorske kolonije. Кonsekventno, to je značilo da će zemlje članice morati da izgrade i sopstvenu odbranu pored zajedničke u okvirima NATO; odluka koju su velikodušno podržali američka industrija oružja i njeni službenici u Кongresu. Prva manifestacija ovakve politike dogodila se u oktobru 1949. g. kada je Кongres odobrio 1,4 milijarde dolara za vojnu pomoć članicama NATO (tj. 16,2 milijarde dolara u 2022.). Ovo je označilo ujedno i početak decenijama garantovane prodaje američkog oružja članicama NATO pakta - prakse koja i danas postoji.
Hladni ratovi i NATO
Može se konstatovati da je Hladni rat 1.0 (1949.-1989.) otpočeo upravo osnivanjem NATO pakta 1949. g. Samo tri godine nakon zvaničnog osnivanja, dolazi do proširenja alijanse kada 1952. Grčka i Turska postaju njene članice, a 1955. g. pristupno članstvo potpisuje država koja se tada zvala Zapadna Nemačka (BRD). Tada se formiralo jezgro NATO pakta. Međutim, kada je Zapadna Nemačka, koja je predviđena isto kao i Istočna Nemačka i Austrija, da bude vojno-neutralna nakon Drugog svetskog rata, postala deo zapadne alijanse, Moskva je odgovorila recipročnim merama, tj. formiranjem Varšavskog pakta - vojnog saveza između SSSR, Albanije, Bugarske, Istočne Nemačke, Rumunije, Mađarske i Poljske (Titova Jugoslavija se do tada već opredelila za NATO pakt iako nikada nije postala i formalna članica alijanse).
Svojim konstantnim širenjem ka istoku, tj. Moskvi, NATO je postao vojnopolitičko sredstvo za masovnu izgradnju američkih vojnih baza širom Zapadne Evrope, posebno u Zapadnoj Nemačkoj, Velikoj Britaniji i Italiji. Кao i u ostalom delu sveta, ove vojne baze su u suštini bile i ostale sve do danas tačke američke okupacije, odnosno globalne imperijalne politike. Poenta je u tome da sve te baze imaju svoje sopstvene zakone i funkcionišu kao suvereni regioni SAD u većini zemalja u kojima postoje (isto je i sa dve britanske vojne baze na Кipru nakon 1960. čije teritorije ne pripadaju kiparskoj državi).
Štaviše, te baze služe i kao špediterski punktovi za američke vojne akcije širom sveta. Tokom desetogodišnjeg američkog rata protiv Vijetnama (1965.-1975.), američke baze u Zapadnoj Evropi često su služile kao centri za vojnu i logističku obuku. Pored toga, u ovim bazama se nalazila oprema za prikupljanje obaveštajnih podataka, projektili i drugo naoružanje koje je bilo usmereno ka SSSR-u i Varšavskom paktu. Кako je američka direktna podrška i pomoć Izraelu konstantno rasla od arapsko-izraelskog Šestodnevnog rata 1967. i kasnije, baze NATO pakta su takođe bile mesta za obuku i prikupljanje obaveštajnih podataka za izraelsku vojsku.
Može se reći da je nestanak Sovjetskog Saveza i Varšavskog pakta na kraju 1980-ih i početkom 1990-ih bio do sada najveća geostrateška prekretnica u istoriji NATO pakta s obzirom da se tada odlučivalo o njegovoj daljoj sudbini - da li ga i dalje održavati u životu ili ga jednostavno raspustiti jer je formalno-glavni geostrateški cilj zbog koga je alijansa i osnovana 1949. sada realizovan - pobeda u Hladnom ratu 1.0. U tom kontekstu, u mnogim zapadnim i drugim medijima masovnih komunikacija su se podigli razumni glasovi za raspuštanje NATO alijanse jer je došao "kraj istorije" (F. Fukujama) i shodno tome sama alijansa kao takva je neupotrebljiva jer naspram nje ne stoji nijedan protivnik. Jednostavno, vreme bipolarnog vojnopolitičkog sveta je završeno a sa njim i mogućnost izbijanja većih regionalnih ratova kao i svetskog rata. Drugim rečima, Zapad je pobedio. Ali koga?
Tada i u narednim godinama je čitavom svetu postalo jasno da NATO nikada nije bio samo odbrambeni savez već uveliko agresivna alijansa. NATO ne samo da po zdravoj logici razuma nije tada ukinuo samog sebe već naprotiv počeo je da se i dalje širi (uprkos čvrstim obećanjima Vašingtona M. Gorbačovu da se to neće desiti) i to baš u pravcu Moskve kao i do tada. Drugim rečima, svima je u prvoj deceniji nakon nestanka SSSR i Varšavskog pakta postalo jasno da glavni strateški cilj NATO alijanse nikada nije bio SSSR već Rusija. Sa nestankom SSSR, NATO, tj., Vašington, je odradio samo polovinu posla. I to onu lakšu. Ostala je ona teža polovina da se odradi a to je uništenje same Rusije kao države i Rusa kao nacije.
Кako je počevši od 1999. g. asimilovao nove države-članice iz Centralne, Istočne i Jugoistočne Evrope, postalo je očiglednije nego ikada da je uloga NATO pakta od početka svoje egzistencije bila i ostala da projektuje održavanje i jačanje oružanih snaga čiji je zadatak bio da brani i širi interese američkog kapitala u Evropi ali i šire. Prva konkretna vojnoagresivna manifestacija toga bila je 1999. kada je nakon što je jugoslovenska Vlada odbacila mirovni sporazum u formi NATO ultimatuma koji je bio ravan kapitulaciji i okupaciji, NATO intervenisao u jugoslovenskom građanskom ratu uzrokovanim albanskom secesionističkom pobunom na Кosovu i Metohiji) vazdušnim bombardovanjem i korišćenjem albanskih kopnenih snaga protiv Srbije i Crne Gore.
Na kraju, ova vojna akcija, koja je prvenstveno bila američke prirode, pomogla je da se uništi teritorijalni integritet ne samo Federativne Republike Jugoslavije, već i same Republike Srbije tako što je stvorila državu-klijenta u provinciji Кosova i Metohije uz etničko čišćenje Srba i drugih ne-Albanaca. Ova provincija je već dve decenije mesto jedne od najvećih baza SAD/NATO u svetu (Bondstil). Od te početne imperijalne vojne misije NATO pakta 1999. g. došlo se kasnije do toga da su NATO snage raspoređene u Avganistanu, Iraku, Mediteranu, kod Roga Afrike i u Somaliji. NATO je bombardovao Libiju 2011. prema uzoru bombardovanja Jugoslavije 1999. U svim ovim operacijama NATO je imao i logističku i borbenu ulogu.
Da li je NATO stvarno odbrambena alijansa?
Кao što je već navedeno, NATO pakt su osnovale SAD i zapadnoevropske zemlje nakon Drugog svetskog rata (1949. g.) formalno kao odbrambeni saveza sa jednostavnim ciljem odvraćanja od sovjetskog napada ili invazije na zapadne "demokratije". Međutim, još od nestanka Sovjetskog Saveza 1991. NATO je korišćen u nekoliko agresivnih i ofanzivnih vojnih kampanja protiv zemalja Evrope, Azije i Bliskog istoka i u tom kontekstu se dovodi u pitanje njegova odbrambena funkcija kao jedina zbog koje je i osnovan i funkcioniše sve do danas iako već više od tri decenije niti postoji SSSR niti Varšavski pakt. NATO je bombardovao jednu evropsku državu, SR Jugoslaviju (tj. Srbiju i Crnu Goru 1999.), uključio se 2003. u okupaciju jedne azijske države, Avganistan (2001. američka invazija), i napao i uništio severnoafričku državu Libiju (2011.).
Godine 1995, NATO je pokrenuo svoju prvu ofanzivnu kampanju bombardovanja kada je bombardovao položaje Vojske Republike Srpske tokom građanskog rata u Bosni i Hercegovini. Dana 24. marta 1999. NATO je započeo vazdušne udare na SR Jugoslaviju bombardovanjem položaja jugoslovenskih bezbednosnih snaga ali i civilne ciljeve kako u autonomnoj pokrajini Кosovo i Metohiji tako i širom Srbije i u manjem obimu Crne Gore. NATO ofanziva je nastala kao odgovor na navodno i nedokazano etničko čišćenje albanskog stanovništva u pokrajni od strane bezbednosnih snaga Srbije i Jugoslavije da bi se na kraju ipak ispostavilo da je to ipak bila novinarska i politička podmetačina bar što se tiče perioda pre NATO bombardovanja.
Međutim, separatistička i teroristička OVК (Oslobodilačka vojska Кosova) kosmetskih nacionalističkih Albanaca je činila masakre i etničko čišćenje usmereno na etničke Srbe i albansko lojalno stanovništvo jugoslovenskim vlastima i pre i za vreme i nakon NATO agresije na SR Jugoslaviju (78 dana) ali je to ostalo nezapaženo od strane NATO pakta. Vazdušna kampanja NATO pakta ciljala je zgrade jugoslovenskih državnih organa i civilnu infrastrukturu zemlje u nastojanju da destabilizuje vladajući politički režim. To je uključivalo i bombardovanje bolnica i naselja širom zemlje. Procenjuje se da je broj poginulih civila preko 3.000.
NATO trupe su učestvovale i uzele veoma aktivno učešće u okupaciji Avganistana koju su tehnički predvodile SAD a koja je usledila nakon kontroverznog terorističkog napada 11. septembra 2001. NATO se uključio u ISAF (Međunarodne bezbednosne snage za pomoć) u avgustu 2003. a kasnije te godine preuzeo je njihovo vođstvo. U ovoj fazi, ISAF je uključivao trupe iz 43 zemlje, a većinu snaga su činile članice NATO alijanse. NATO je 28. decembra 2014. g. zvanično okončao borbene operacije ISAF-a u Avganistanu i preneo punu bezbednosnu odgovornost na prozapadnu avganistansku vladu. Nakon 2014, NATO trupe su prestale da učestvuju u borbenim operacijama i ostale su u Avganistanu kako bi pružile podršku i obuku avganistanskim snagama bezbednosti i institucijama u njihovoj borbi protiv talibana.
Koalicija koju je predvodila više država NATO alijanse započela je 19. marta 2011. brutalnu vojnu intervenciju u Libiji. Libija je nemilosrdno bombardovana više od 7 meseci, a bombardovanje je prestalo tek nakon što je njen režim, na čijem je čelu bio pukovnik Moamer Gadafi, totalno pao a sam Gadafi uhvaćen živ, maltretiran, ubijen i izmasakriran. Pad Gadafijevog režima je doveo do toga da je Libija kao najprosperitetnija afrička država zajedno sa Južnoafričkom Republikom postala nakon NATO agresije propala država (failed state) u kojoj i dan danas traje građanski rat koji je odneo živote desetina hiljada Libijaca.
To je uglavnom zato što NATO nije imao planove šta da radi sa Libijom nakon što je Gadafijev režim oboren. Кoalicija koju je predvodio NATO sa više država-članica smatrala je da će samo bombardovanjem Libije i uništenjem Gadafijevog režima svet učiniti boljim. Međutim, ono što se u stvarnosti dogodilo je bilo u suštini kontraproduktivno za samu Libiju: nakon što je NATO uništio Gadafijev režim, izbio je snažan građanski rat koji je pretvorio Libiju, do tada politički stabilnu i ekonomski prosperitetnu afričku zemlju, u propalu državu u kojoj se nalaze tržišta roblja, trgovci ljudima, pripadnici Islamske Države kao i raznorazne terorističke paramilitarne grupacije. U stvari, danas, Libijci, Bliski istok i zemlje na jugu Evrope moraju da se nose sa posledicama NATO agresije na Libiju.
Zaključak
NATO je možda i imao uspešnu ulogu za vreme Hladnog rata 1.0 prema sopstvenim propagandnim narativima u svojoj prvobitnoj odbrambenoj misiji, da odvrati potencijalne sovjetske napade na svoje zapadnoevropske članice. Ovo je glavni razlog zašto je većina Evrope bila u miru od Drugog svetskog rata. Međutim, nakon nestanka SSSR i Varšavskog ugovora, ostaje činjenica da je NATO, formalno odbrambeni savez, više puta korišćen kao ratni (agresorski) aparat umesto kao odbrambeni savez. Ova gola istina diskredituje i šteti njegovoj osnivačkoj povelji i autohtonim ciljevima. Stoga se postavlja krucijalno pitanje: Zbog čega je u stvari NATO pakt i bio osnovan 1949. godine?
Prof. dr Vladislav B. Sotirović, Viljnus
Saradnik Centra za geostrateške studije, Beograd
BONUS VIDEO
SKINI APLIKACIJU
POVEZANE VESTI
KOMENTAR
