Tajna Žrnova: Zaboravljeni grad na Avali srušen po naređenju kralja Aleksandra
Autor: Glas javnosti
Na obroncima Avale, planine koja vekovima bdije nad Beogradom, nalazilo se jedno od najstarijih utvrđenja u ovom delu Srbije – grad Žrnov, poznat i kao Žrnovan ili Avalski grad. Danas od njega nema ni kamena, ali njegov duh i dalje živi u narodnom sećanju, legendama i istorijskim zapisima.
Mesto na kome je sagrađen Žrnov bilo je naseljeno još u praistoriji. Arheolozi su pronašli tragove ilirskih i keltskih naseobina, a tokom rimskog perioda tu se nalazila stražarnica koja je čuvala prilaz Singidunumu (današnjem Beogradu). U srednjem veku, na tim temeljima podignut je srednjovekovni srpski grad Žrnov, strateški važna tačka koja je nadzirala puteve ka unutrašnjosti Srbije.
Žrnov je prvi put pomenut u pisanim izvorima u 15. veku, kada je pripadao Despotovini. Posle pada Beograda 1521. godine, Turci su osvojili i Avalu i pretvorili Žrnov u mali, ali snažan garnizon. Pod turskom vlašću bio je poznat kao Havale (odakle kasnije naziv Avala), a služio je kao utvrđenje koje je štitilo put ka Beogradu i nadziralo rudnike olova i srebra u okolini.
Iako je vekovima odolevao zubu vremena, Žrnov je doživeo svoj kraj u 20. veku. Po naređenju kralja Aleksandra I Karađorđevića, 1934. godine tvrđava je potpuno srušena da bi na njenom mestu bio podignut Spomenik Neznanom junaku, delo vajara Ivana Meštrovića.
Rušenje je sprovedeno dinamitom – mnogi su tada protestovali, smatrajući da je time uništen važan spomenik srpske istorije. Kralj je, međutim, smatrao da Avala treba da postane simbol zajedništva i žrtve za otadžbinu, pa je stari grad morao da ustupi mesto novom simbolu državnosti.
Legenda o Žrnovu
Narod je o Žrnovu sačuvao brojne legende. Jedna od njih kaže da je u podnožju grada zakopano veliko blago, koje nikada nije pronađeno. Druga, još poznatija, tvrdi da su zidove Žrnova podigli divovi i da se u njegovim temeljima nalazi energetski vrtlog koji štiti Avalu i Beograd. Zbog toga mnogi i danas smatraju da rušenje Žrnova nije bilo slučajno, već da je time prekinuta drevna “zaštita” planine.
Danas, kada posetilac stoji ispred Spomenika Neznanom junaku, teško može da zamisli da je upravo tu nekada bio grad sa kulama, bedemima i životom koji je pulsirao vekovima. Žrnov je, na neki način, žrtvovan zarad nove epohe i državnog simbolizma, ali je zauzvrat postao mit, jedno od onih mesta o kojima istorija i legenda govore jednako glasno.
Žrnov je više od nestalog grada – on je metafora srpske istorije, u kojoj se prošlost i sadašnjost često sudaraju, a stari spomenici ustupaju mesto novim simbolima. Avala je time postala planina sa dva lica: jedno pripada nevidljivom gradu ispod zemlje, a drugo kamenom junaku koji i danas gleda u nebo.
Glas javnosti
SKINI APLIKACIJU
.png)
