SVETO MESTO GDE ISTORIJA ŽIVI: U ovoj CRKVI su se pričestili KNEZ LAZAR I KNEGINJA MILICA
Autor: Glas javnosti
Crkva Sv. Arhanđela u podnožju Boračkog krša svedok je mnogih istorijskih dešavanja i za njenu prošlost vezuju se zanimljive legende.
U podnožju strmih litica Boračkog krša, nekoliko stotina metara ispod srednjovekovnog grada Borača, nalazi se crkva posvećena arhanđelu Gavrilu. Njena najranija istorija je nepoznata, tako da se još uvek tačno ne zna vreme gradnje, kao ni ime ktitora.
Mnogo je mitova i legendi, a to je čini još zanimljivijom, interesantnijom i mističnijom, a ujedno i privlačnijom za turiste. Veruje se da crkva potiče iz doba slavne dinastije Nemanjića i da su je tokom istorije obilazile mnoge znamenite ličnosti.
Ali, da li je to stvarno bilo tako, ili je to samo još jedna u nizu narodnih predanja?
Istorija Boračke crkve
Boračka crkva, koja je smeštena u krilu Boračkog krša, vekovima čuva i neguje sopstveno duhovno i kulturno nasleđe. Budući da predstavlja svojevrsni spomenik kulture, nedavno su obavljena novija istraživanja kojima je utvrđeno da je prvobitna crkvena građevina postojala na današnjem platou još u vreme vladavine kralja Dragutina.
Tokom XIV veka mnogi srpski vladari koristili su srednjovekovni grad Borač kao privremenu letnju rezidenciju, pa je tako i crkva vremenom postala značajan centar duhovnosti ovog kraja. Navodno, legenda kaže da je crkvu obilazio i sam car Dušan, kad je boravio u ovim krajevima.
Prema još jednom narodnom predanju, nekoliko dana pre Kosovskog boja u crkvu su svratili i pričestili se knez Lazar i kneginja Milica. Niti jedan relevantan istorijski izvor ne spominje ovo, pa je skoro nemoguće ni utvrditi šta je istina, a šta mit ili legenda.
Sa druge strane, relevantno je da su nakon Kosovskog boja, usledili tragični dani za srpski narod, pa je crkva više puna rušena i paljena od strane Ugara i Turaka. Crkva Sv. Arhanđela je obnovljena u XVI veku zaslugom pećkog patrijarha Makarija Sokolovića, o čemu svedoči natpis iznad ulaznih vrata iz priprate u naos crkve.
U XIX veku crkvu su ponovo opustošili Turci, ali ubrzo je ponovo obnovljena i to nastojanjem kneza Miloša Obrenovića i njegovom materijalnom podrškom. Crkva je obnovljena 1818. godine i tada su izgrađena i postavljena vrata na crkvi. Iako je mnogo puta rušena i obnavljana, crkva je uspela da očuva svoju autentičnost, duhovno-istorijsku i umetničku vrednost.
U podnožju strmih litica Boračkog krša, nekoliko stotina metara ispod srednjovekovnog grada Borača, nalazi se crkva posvećena arhanđelu Gavrilu. Njena najranija istorija je nepoznata, tako da se još uvek tačno ne zna vreme gradnje, kao ni ime ktitora.
Mnogo je mitova i legendi, a to je čini još zanimljivijom, interesantnijom i mističnijom, a ujedno i privlačnijom za turiste. Veruje se da crkva potiče iz doba slavne dinastije Nemanjića i da su je tokom istorije obilazile mnoge znamenite ličnosti.
Istorija Boračke crkve
Boračka crkva, koja je smeštena u krilu Boračkog krša, vekovima čuva i neguje sopstveno duhovno i kulturno nasleđe. Budući da predstavlja svojevrsni spomenik kulture, nedavno su obavljena novija istraživanja kojima je utvrđeno da je prvobitna crkvena građevina postojala na današnjem platou još u vreme vladavine kralja Dragutina.
Tokom XIV veka mnogi srpski vladari koristili su srednjovekovni grad Borač kao privremenu letnju rezidenciju, pa je tako i crkva vremenom postala značajan centar duhovnosti ovog kraja. Navodno, legenda kaže da je crkvu obilazio i sam car Dušan, kad je boravio u ovim krajevima.
Prema još jednom narodnom predanju, nekoliko dana pre Kosovskog boja u crkvu su svratili i pričestili se knez Lazar i kneginja Milica. Niti jedan relevantan istorijski izvor ne spominje ovo, pa je skoro nemoguće ni utvrditi šta je istina, a šta mit ili legenda.
Sa druge strane, relevantno je da su nakon Kosovskog boja, usledili tragični dani za srpski narod, pa je crkva više puna rušena i paljena od strane Ugara i Turaka. Crkva Sv. Arhanđela je obnovljena u XVI veku zaslugom pećkog patrijarha Makarija Sokolovića, o čemu svedoči natpis iznad ulaznih vrata iz priprate u naos crkve.
U XIX veku crkvu su ponovo opustošili Turci, ali ubrzo je ponovo obnovljena i to nastojanjem kneza Miloša Obrenovića i njegovom materijalnom podrškom. Crkva je obnovljena 1818. godine i tada su izgrađena i postavljena vrata na crkvi. Iako je mnogo puta rušena i obnavljana, crkva je uspela da očuva svoju autentičnost, duhovno-istorijsku i umetničku vrednost.
Arhitektura crkve
Prva arhitektonska baza je jednobrodna crkva, sa kupolom i polukružnim apsidom zidana od dorađenog bazaltnog kamena. Pored Bogen friza kao karakteristike romanskog uticaja na Nemanjićki period graditeljstva, javljaju se konzole koje sužavaju centralni prostor, a upravo to je jedna od specifičnosti i izuzetnosti ove građevine.
U drugoj fazi, budući da je kupola srušena preko ostataka na podkupolnom vencu se postavlja slepa kalota, a sa zapadne strane je dograđena priprata i crkva je kompletno živopisana. Priprata i crkva su malterisani i bojeni žućkasti okerastim tonom, što na prvi pogled odaje utisak prefinjenosti i elegancije.
Na oba ulaza se nalaze drvena, dekorisana vrata, koja su sagrađena u različitim periodima. Svojom lepotom i kvalitetom izrade posebno se izdvajaju južna ulazna vrata, nastala najverovatnije u XVIII veku.
U sklopu crkvenog kompleksa je i zvonik, doduše, znatno mlađeg datuma od crkve. Zvonik je sagrađen u XIX veku, a sastoji se od malog i velikog zvona. Oba zvona su postavljena zahvaljujući dobročinstvima porodica koje su izgubile svoje najdraže u ratovima za oslobođenje Srbije.
Kako je crkva Sv. Arhanđela proglašena za kulturno dobro?
Tokom 1967. i 1968. godine obavljeni su najnužniji konzervatorski radovi na crkvi, izradi trotoara, kako bi se sprečilo prodiranje vode u njenu unutrašnjost. Istih godina završena je konzervacija živopisa.
Godine 1969. vršeni su konzervatorski radovi na arhitekturi crkve: izvršeno je prepokrivanje krova crkve sa zamenom oštećenih ćeramida, kao i ispitivanje prostora dvorišta južno od crkve.
Krajem 1977. sredstvima RZK SR Srbije, obavljeni su detaljni istraživački radovi na arhitekturi crkve u Borču. Marta 1973. stručna ekipa Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Kragujevcu obišla je crkvu u Borču. Cilj ove posete sastojao se u utvrđivanju stanja u kome se spomenik nalazi kao i u blagovremenom utvrđivanju eventualnih promena i oštećenja do kojih je moglo doći u toku proteklog zimskog perioda.
Crkva Sv. Arhanđela kategorisana je za kulturno dobro od velikog značaja odlukom Skupštine SRS od jula 1983. godine. Jednostavne, a istovremeno grandiozne arhitekture, crkva u Borču, svojom burnom istorijom i mitovima, predstavlja svedočanstvo o nekadašnjoj kulturno-duhovnoj aktivnosti Srbije.
BONUS VIDEO
SKINI APLIKACIJU
.png)
