ŠTA JE POLITIKA RIMOKATOLIČKE CRKVE PREMA PRAVOSLAVNIM SLOVENIMA: Papski planovi za unijaćenje Srba
Autor: Glas javnosti
Mnogobrojni pravoslavci, na Balkanu i šire, kada bi ostajali bez državne zaštite pravoslavnih vladara, nalazili su se pred prinudnim izborom da se potčine papi.
Na misonarskom udaru rimokatolika se našlo rusko pravoslavno stanovištvo okupirano od Poljske u Belorusiji i Malorusiji (danas Ukrajini), Srbi na Balkanu itd, što je doprinelo da danas u svetu unijata ima između deset i trinaest miliona, navodi Zoran Milošević na svom blogu Balkanska geopolitika.
Kako navodi niko ne ubraja u unijate i one koji su preko unije prešli u rimokatoličanstvo (njihov broj je daleko veći), jer im je unija bila samo usputna stanica. Neki podaci da je takvih mnogo više nego samih unijata
Ko su uniujati?
Odgovor je uvek bio isti «nešto neiskreno, podmuklo, izmišljeno, ništa – ni ovo ni ono», odgovorio je sveštenik Aleksej Hotejev u članku napisanom na ovu temu za ruski portal fondsk.ru. Unija (od latinskog, unio, jedinstvo) u istoriji i nauci počinje da biva predmet interesovanja od same Velike šizme ili Raskola, 1054. godine, kojim se hrišćanstvo podelilo na pravoslavlje i rimokatolicizam. Moćnija strana, i tada i sada je rimokatolička, i ona je odmah organizovala pokret za potčinjavanje pravoslavnih Rimu, tj. Papi, navodi Milošević.
NE PROPUSTITE
Prema njegom rečima pokret za ujedinjenje hrišćana iniciran rimokatoličkom ideologijom u nauci je dobio ime unija, unijatstvo, odnosno unijatska crkva, kojom su se označavali oni pravoslavni hrišćani koji su potpali pod vlast pape. «Enciklopedija živih religija» pod pojmom unijatske crkve podrazumeva Istočne (pravoslavne – Z.M.) crkve, koje propovedaju učenja, uključujući i filiokve, Rimokatoličke crkve, prihvataju papski primat i u zajednici su sa Rimom.
Prema našim hrončarima, kada je u 15. veku Turska osvojila Balkan, Vizantija i ostale pravoslavne zemlje nisu bile u mogućnost da se Turcima odupru. Tražili su pomoć od zapadnih hrišćana, a Vatikan ih je dočekao ucenom. Obećana im je pomoć od zemalja Zapadne katoličke Evrope pod uslovom da potpišu uniju sa Rimokatoličkom crkvom, tj. da pravoslavna crkva prizna vrhovnu vlast pape. Vaseljenski patrijarh iz Carigrada je podlegao tom pritisku. Zakazan je sabor u Firenci 1439. godine.
Na sabor su došli svi pravoslavni patrijarsi, čak i ruski. Svi, osim srpskog. Vladar Srbije, despot Đurađ Branković, rekao je srpskom patrijarhu da će ga obesiti ukoliko ode u Firencu.
Sve unijatske crkve
Te, 1439. godine u Firenci uniju sa Vatikanom su potpisali svi pravoslavni verski poglavari. Svi, osim srpskog (i svetog Marka Efeskog). Saznavši da se Srbija suprotstavila moćnom Vatikanu, ruski Veliki Knez je pogubio svog patrijarha, zbog sramote koju je naneo Rusiji. Kada se i u Carigradu saznalo da Srbi nisu potpisali uniju, nastali su neredi. Na zahtev naroda, Vaseljenski patrijarh morao je da se povuče. Vatikan to Srbima nikad nije oprostio. Vekovima je rimokatolicima u srce usađivao mržnju prema Srbima, ali i Rusima, među kojima su, uglavnom preko Poljaka, odnosno Austro-Ugarske razvili unijatsku propagandu…
NE PROPUSTITE
Iz unija rodile su se i unijatske crkve. Rimokatolici navode sledeće: (Sa sopstvenom jerarhijom) Albanska grkokatolička crkva; Bugarska grkokatolička crkva, Grčka katolička crkva, u Grčkoj Italo-albanska katolička crkva, Grkokatolička crkva u Hrvatskoj i Srbiji, Mađarska grkokatolička crkva, Makedonska grkokatolička crkva, Melkitska grkokatolička crkva, (Bliski istok, sa sedištem u Damasku) Rumunska grkokatolička crkva, Rusinska grkokatolička crkva, (deluje u Srbiji, a sedište je Novom Sadu), Slovačka grkokatolička crkva i Ukrajinska grkokatolička crkva. Bez vlastite jerarhije (znači da su u pripremi i da nisu dejstvujuće): Beloruska grkokatolička crkva, Ruska grkokatolička crkva i Grkokatolička crkva u Crnoj Gori itd. Zvanični rimokatolički naziv za unijate je “grko-katolici” ili “katolici istočnog obreda”.
Prema nekim rimokatoličkim izvorima unija započinje svoj život 1198. godine, za vreme krstaških ratova, kada je došlo do unije monofizita Jermena sa Rimokatoličkom crkvom. Posle toga bilo je manjih i većih pokušaja, sa promenljivim rezultatima…
Ako se pokuša sabrati o koliko se vernika radi, vide da su to broje koje se mere milionima, jer sam Ukrajinska Grko-katolička crkva broji preko četiri miliona vernika. Ako se pokuša prikazati kakve političke posledice je proizvela unija, onda takođe dolazimo do neverovatnih saznanja koja svedoče o promeni identiteta unijata i formiranja od njih novih političkih nacija. Pitanje i oblast unije je, dakle, očiledno, nedovoljno istraženo i zahteva nove poslenike za osvetljavanje sudbine porimokatoličenih i pohrvaćenih Srba, odnosno Rusa, Slovaka, Rusina… Međutim, kada se sabere učinak ove politike unijaćenja rezultati su prilično traumatični za pravoslavne…
NE PROPUSTITE
Među vernicima unija je dočekivana sa nepoverenjem, jer zašto stvaratu novu crkvu (unijatsku) kad je stara dobra i vodi porelo od samih apostola. Upravo je tako dočekana i najtragičnija unija na teritoriji Belorusije i Malorusije (Ukrajine) Bretska unija (1596), čije posledice nisu zalečene ni danas. Upravo tako je dočekana unija i u Erdeljskom Beogradu (gde je najpre jezuita Ladislav Barnjai, u ime Rimokatoličke crkve, poveo pregovore o uniji s Rimom već sa mitropolitom erdeljskog Beograda (Alba Julije) Teofilom Seremijem (mitropolit 1692-1697. g) koji je bio potpuno rešen da napusti jedinstvo Pravoslavne crkve. Mitropolit Teofil je u tom cilju sazvao sabor Mitropolije 1697. godine da bi prihvatio uniju s Rimom. Nakon njegove smrti, novi kandidat za mitropolita Atanasije Angel je morao, prilikom rukopoloženja u Carigradu, da se zakune da neće prihvatiti uniju s Rimom. Atanasije Angel je bio sin pravoslavnog sveštenika iz Bobjajne (danas u oblasti Hundedoara). Međutim, čim je prispeo u Erdeljski Beograd, pokazalo se da ne mari za zakletvu. Uslovi za sprovođenje unije ostvareni su kada su jerarsi na teritoriji habsburškog carstva zvanično prihvatili uniju s Rimom na novom Saboru u Erdeljskom Beogradu 1698. godine na čelu s Atanasijem Angelom (umro 1713), a zatim je 1700. godine uniju s Rimom na Saboru prihvatila i sva ostala pravoslavna erdeljska jerarhija. Svi sačuvani dokumenti ovog Sabora su na slovenskom jeziku. Nakon unije, sa Rimokatoličkom crkvom, pripadnici pounijaćenog naroda priznati su za posebnu političku naciju pod imenom Vlasi, iako su u glavnom bili Srbi a njihova grkokatolička mitropolija u habsburškom poretku je stekla viši rang: imenovana je Arhiepiskopijom Alba Julije i Fagaraša. Među ovim unijatima jezuiti formiraju Školu Ardeljana, za misaionaranje po Vlaškoj i Moldaviji i koji su za tu svrhu latinizacije stanovnika osmislili rumunizam i Rumune kao novu političku naciju, koja je posle velike borbe ostala pravoslavna ali sa promennjenim (političkim) identietom.
Istu politku Rimokatolička crkva je vodila i na na teritoriji Reči Paspolite (polьsk. Rzeczpospolita)— federacija Kraljevstva Poljskog i Velikog knjaževstva Litanskogkoja se pojavila posle Ljublinske unije 1569. godine, a nestala je podelom države između Rusije, Pruske i Austrije. Prostirala se na teritorijama savremene Poljske, Ukraine, Belorusije i Litvanije. Potčinjavanje pravoslavnih papi zvanična politika Reči Paspolite predstavljala je kao “obnovu jedinstva sa Svetom stolicom”, tj. povratak počecima hrišćanske istorije, a pounijaćenom narodu nametan je novi politički identitet ili su se vernici pretapao u Poljake. U objavljenoj kraljevskoj gramati 1956. godine kojom se potvruju odluke Bretskog crkvenog sabora napisano je sledeće: “I tako crkvu i veru grčko-rusku smo ujedinili sa župama i verom rimskom, prema reči Božijoj i postali jedan Božiji narod”. Drugim rečima unijati su se ulili u rimokatolicizam, gde će ispovedati “veru rimsku”.
Prilikom potpisivanja unije zapadnoruski episkopi (Belorusija se do Oktobarske revolucije nazivala Zapadna Rusija) položili su zakletvu papi uz prihvatanja filiokvea i drugih dogmatskih učenja, kao i prvenstvo pape kao “namesika Hrista na zemlji” i glave istočne crkve. Takođe, u zakletvi stoji da u drugim verama, osim rimokatolicizmu nema spasenja. Papa je unijatima dozvolio istočnu liturgiju, tj. obrede «koji nisu u suprotnosti sa učenjem rimske vere i nisu u suprotnosti sa zajedništvom sa Rimskom crkvom». No, tumačenje šta nije ili jeste u sprotnosti davao je Rim.
Istorija unijatstva među Srbima
I Srbi su bili izloženi unijatskoj politici, kako pre gubljenja svojih srednjovekovnih država (Srbije i Bosne), tako i posle potpadanja pod tursku okupaciju. Međutim, istorija unijatstva među Srbima nije dovoljno istražena. Srbi, a posebno pravoslavni intelektualci, nisu rado otvarali ovo pitanje, a i kada su to činili ukazivali su na uspešne otpore uniji, ali ne i na poraze. Ovome doprinosi i nedostatak pisane građe, što dozvoljava iznošenja različitih pretpostavki, ali koje nemaju utemeljenje u izvorima. U svakom slučaju dve veće unije koje su ostavile traga u srpskoj svesti jesu Marčanska unija (1611. g.) i Unija u Žumberku (1777. g.). Ove unije ostavile su traga u crkvenom i nacionalnom pamćenju pravoslavnih Srba zbog brutalnosti koja je ispoljena od strane rimokatolika za vreme unijaćenja pravoslavnih Srba spomenutih krajeva (svi pravoslavni Srbi koji nisu prihvatili Marčansku uniju zatvoreni su u manastir i zapaljeni). Ono što je, međutim, interesantno jeste da se grupni (kolektivni) i pojedinačni prelazi na rimokatoličanstvo nisu posebno istraživani sa srpske strane, iako broj porimokatoličenih Srba nije beznačajan.
Prema planu pape Lava XIII i njegovih saradnika, posebnu kadrovsku ulogu dobijaju unijati Ukrajinci (Ruteni) i rimokatolički Hrvati, «kao jedini prirodni most prema Balkanu i prema Rusiji». Pored toga preduzet je i niz drugih mera, osnovao se i Ilirski zavod svetog Jeronima u Rimu, Komisija za Orijentalni institut sv. Ćirilo i Metodije, itd. Plan sadrži odbijanje pravoslavnih Slovena od Rusije koja ih želi privući i udaljiti od Zapada. Na Balkanu papa je izvršio niz organizacijskih priprema za novi napredak u potčinjavanju pravoslavnih Srba. Sve je počelo sa crkvenom reorganizacijom. Papa je još 1852. godine izdvojio Zagrebačku biskupiju, iz Mađarske crkve u posebnu nadbiskupiju, sa ciljem da Zagreb postane politički centar za Južne Slovene, da se sam Zagreb u političkom smislu uzdigne kao nadbiskupijski centar u hrvatski politički i kulturni centar, da se novi verski, politički i kulturni cetar (Zagreb) mora očisti od Srba i postati čist rimokatolički, Hrvatski centar.
NE PROPUSTITE
Posao je trebao da uradi Štrosmajer i od Zagreba, koji je bio neugledna varošica, stvori mesto koji ima odlike grada: univerzitet, biblioteku, akademiju nauka, pozorište, itd. Štrosmajer je, naravno, naređeno sproveo u delo.
Osim toga za Srbe je postavljena nova zamka u BiH. Papa je želeo da se u skladu sa novom unijatskom politikom na Balkanu stvori nova crkvena organizacija u Bosni i Hercegovini koju je 1878. godine okupirala Austro-Ugarska Monarhija. Da bi plan funkcionisao trebalo je novu nadbiskupiju, tj. novu crkvenu organizaciju u BiH potčiniti Zagrebu, tj. Hrvatima. U tom se duhu zalagao i Štrosmajer koji je smatrao da “nova crkvena organizacija treba da bude u funkciji osnaživanja hrvatsko-slavonske crkvene pokrajine čiji je Zagreb centar jedinstva i snage i kome bi morala pripadati čitava crkva Južnih Slavena”. U to vreme još se nije postojala Velika Hrvatska i nije asimilovala u svoje ime samostalne pokrajine sa svojim parlamentom, kulturom, tradicijom i stanovništvom koje je bilo sve samo ne hrvatsko, Slavoniju i Dalmaciju. “Predstavljajući zagrebačku nadbiskupiju kao središnju tačku budućeg crkvenog sjedinjenja, Štrosmajer je ustvrdio da je preko potrebno ojačati uticaj zagrebačkog nadbiskupa, koji ima samo tri sufragana, na taj način da mu se dodele nove sufraganske biskupije. Među sufraganskim biskupijama nalazile bi se i novouspostavljene bosanskohercegovačke biskupije. Tako rešenje Štrosmajer je smatrao korisnim i za Crkvu u Hrvatskoj, i za Crkvu u Bosni i Hercegovini, i za sjediniteljske planove Svete Stolice, jer bi se njegovim sprovođenjem hrvatsko-slavonska hijerahija osnažila za promicanje unije pravoslavnih hrišćana na Balkanu sa Svetom Stolicom, a biskupi u Bosni i Hercegovini, koji će delovati među većinskim pravoslavnim stanovništvom, učinilo dovoljno snažnim da pruže efikasan otpor propagandi brojnijeg pravoslavnog episkopata”.
Posle ovoga usledilo je sprovođenje papinog plana. Srbi su nestali iz Zagreba, a sam Zagreb je pretvoren u moćan rimokatolički versko-politički centar. Pounijaćeni Srbi su, uglavnom, porimokatoličeni i pohrvaćeni (Hrvatska, Slavonija, Dalmacija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Srbija). Nešto malo Srba ostalo je u uniji, ali im je Rimokatolička crkva potpuno izbrisala srpsku nacionalnu svest, svela na neprepoznatljivu kulturnu zajednicu. Nova crkvena organizacija u BiH potčinjena je zagrebačkom nadbiskupu, itd. Opisana politike Rimokatoličke crkve sprovođena je i u Prvom svetskom ratu, Kraljevini Jugoslaviji, Drugom svetskom ratu, poslednjih decenija XX veka i ratovi koji su izbijali na antisrpskoj osnovi (Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina), a sprovodi se i danas.
NE PROPUSTITE
Priča o uniji je nastavljena i posle političkog osamostaljenja Hrvata i Velike Hrvatske. Ova mlada država podstaknuta iz Vatikana izražava teritorijalne i narodne pretenzije na sledeće srpske pokrajine: Bosnu i Hercegovinu, Srem i celu Vojvodinu, Crnu Goru, ali i na samu centralnu Srbiju. U Vatikanu je pravilo da se crkvena organizacija pokrajinske crkve poklapa sa državnom organizacojom (državnim granicama). Kada su Srbi u pitanju to nije slučaj. Beogradska nadbiskupija obuhvata granice predkumanovske Srbije. Uz to za Srbiju je 2003. godine, papa Jovan Pavle II osnovao i unijatski egzerhat, tako da pitanje unije i pitanje oduzimanja dela državne i nacionalne teritorije za Srbe ponovo postaje aktuelno. Naravno, ovo ne tvrdimo samo zbog osnivanja egzerhata za Srbiju, već i zbog vanredno snažne misionarske aktivnosti Rimske crkve u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini. U Crnoj Gori se razvija rimokatolička misionarska ideologija, snažno poduprta kadrovski, finansijski i politički od strane Rima, “Crkve u Hrvata”», te polujavnim rimokatoličkim organizacijama. Tom misonarskom ideologijom se Crnogorci proglašavaju Crvenim Hrvatima i rimokatolicima koje je Sveti Sava Nemanjić nasilno posrbio i preveo na pravoslavlje, te sada je došlo vreme da se vrate svojoj “izvornoj” veri i “naciji”. U Bosni i Hercegovini Rimska crkva radi na ukidanju Republike Srpske kao prepreke za njen nesmetan misionarski rad, proglašava Bosnu i Hercegovinu svojim nasleđem, itd.
Možemo, dakle, zaključiti da se plan pape Lava XIII i Rimokatoličke crkve i danas sprovodi, da se Hrvatska neprestano širi, a Srbija smanjuje. Zagreb postaje politički centar, a Beograd se marginalizuje. Zagrebu se pripisuje značaj kulturnog centra, Beogradu kulturne provincije. Zapadna, rimokatolička kultura se favorizuje u Srbiji, a vlastita unazađuje…
NE PROPUSTITE
Srpska nauka načinila je niz previda i propusta u proučavanju uzroka koji su doveli do verske konverzacije, ali, takođe, nisu osmislili ni zaštitu od nastavka unijaćenja Srba. Drugi propust srpskih istraživača jeste ne izučavanje dalje sudbine onih Srba koji su primili uniju i koji su u većini, potom, postali «punokrvni» rimokatolici, a po narodnosti Hrvati, koji su, uzgred rečeno, prednjačili u izražavanju mržnje prema pravoslavlju i prema Srbima. Osim ovog propusta, zapaža se i jedan nov, a to je sistematsko izbacivanje iz udžbenika i nastavnih planova onih autora (i njihovih radova) koji su istraživali ovaj problem (Dučić, Crnjanski, Lazo M. Kostić …).
Povratak veri u Ukrajini i Belorusiji
No, da je moguće boriti se protiv unijatsva pokazuje primer Belorusije. Nekada je stanovništvo Belorusije u većini bilo unijatsko (75 posto), a danas nema ni jedan procenat. Takođe, u Ukrajini se veći deo pounijaćenih pravoslavaca vratilo pravoslavlju, ali je i priličan broj o(p)stao u novoj veri (danas ih prema procenama ima između tri i pet miliona).
Unijaćenje Rusa započeto je sa Bretskom crkvenom unijom, koja je nastala posle odluke episkopa Kijevske miropolije da sa mitropolitom Mihailom Rogozom, primi rimokatoličku veru i prizna papu, uz, u prelaznom periodu, očuvanje pravoslavne liturgije i crkvenoslovenskog jezika. Akt o prisajedinjenju Rimokatoličkoj crkvi potpisan je u Rimu 23. decembra 1595. godine i potom potvrđen 9. okobra 1596. na unijatskom saboru u Brestu (istovremeno ekzarh Kiejvske patrijaršije Nikofor, dvojica episkopa kijevske mitropolije i knez Konstantin Ostrožski odbili su da priznaju uniju, predajući veroodstupnike anatemi). Ipak, unijatstvo se među Rusima širilo. Godine 1700. unijatima se prisajedinjuje Lavovska eparhija, a 1702. Licka, tako da su sve pravoslavne eparhije u Reči Paspoliti postale unijatske.
Ruska pravoslavna crkva i ruska država zajedno su se borili da povrate vernike u okrilje pravoslavne crkve. Likvidacija unije počela je krajem XVIII veka sa pripajanjem desne obale Malorusije (Ukrajine) i Belorusije (Zapadne Rusije) Rusiji 12. februara 1839. kada je na crkvenom saboru u Polocku više od 1600 parohija sa 1,6 miliona ljudi se izjasnilo za pripajanje Ruskoj crkvi. Na sledećem saboru, održanom 11. maja 1875. Još 236 parohija se vratilo u pravoslavlje sa 234 000 stanovnika, a proces je nastavljen i posle ovih sabora.
Ko je Josif Semaško?
Glavna uloga i likvidaciji unije na teritoriji Belorusije pripala je mitropolitu Josifu Semašku. U Beloruskom ekzarhatu Ruske pravoslavne crkve 2018. godina je godina sećanja na mitropolita Josifa.
Potiče iz bojarske porodice, poznate još u XV veku. Otac Josfifa je bio plemić bez velikog bogatstva, koji je 1811. godine postao unijatski sveštenik, iako u okrugu nije bilo unijatske crkve, jer se stanovništvo kraja između 1795/1796. vratilo u pravoslavlje. Josif je 1809. primljen na bogosloviju pri Univerzitetu u Viljnu, gde su se po pravilu školovali budući biskupi i unijatski episkopi.
Po završetku studija rukopoložen je 26. decembra 1820. godine od strane unijatskog episkopa Jakova Martuseviča. Dve godine kasnije postavljen je u unijatsku zajedice Sankt Peterburga. Semaško se borio za prava unijata, ali se postepeno razočaravao u rimokatolicizam i u samu ideju unije. Godine 1827. Semaško bez obzira na perspektive u unijatskoj crkvi, donosi odluku da se vrati u pravoslavlje, primi monaški postrig i stupi u Aleksandronovesku lavru. Isto godine, a početkom novembra Semaško u Odeljenu duhovnih poslova ruske vlade G. I. Karatevskom predlaže rešavanje pitanja unijatske crkve (dokument pod nazivom “O položaju u Rusiji unijatske crkve i metodama povratka u sferu pravoslavne crkve). U dokumentu je tačno opisana priroda unijatstva u Reči Paspoliti i zašto je ona štetna za Ruse i rusku državu.
Unija se zadržala samo na teritoriji koje su ostale van vlasti Ruske imperije, odnosno u Poljskoj i Austro-Ugarskoj. Kada je i Zapadna Malorusija (Ukrajina) dospela pod vlast SSSR-a unijatska crkva je zabranjena u martu 1946. Unijatska ukrajinska-grkokatolička crkva je obnovljena 1990. godine i od tada neometano pokazuje svoje antipravoslavno lice. Unijati su postali vatrenu Ukrajinci, negirajući da su ikada bili Rusi. Takođe, nosioci su ekstremne rusofobija i pavoslavofobije.
Bretska i Užgordska unija u savremenoj nauci se ocenjuje kao «duhovna tragedija» Zapadne Rusije, odnosno pounijaćenjnih Slovena. Tragedija je sprovedena klasičnom obmanom i nasiljem, o čemu postoje mnoštvo svedočenja, što diskredituje Rimokatoličku crkve, ne samo u političkom već u moralnom smislu, jer otvara pitanja da li se “sveti poslovi” mogu ostvarivati nečasnim i nasilnim metodama.
Krajem 80-ih godina prošlog veka u Belorusiji su počele da se obnavljaju unijatke parohije. Prva je registrovana u Minsku 1990, a njihov broj sada iznosi 13. Da je obnova unijatstva politički projekat i misija Rima svedoči da su tim parohijama nema vernika, a nema ni sveštenika. Više je to svetovni pokušaj da se Belorusima unijatstvo nametne kao nacionalna osobenost. Drugim rečima, u propagandi unijata glavni stereotip je da Belorus mora biti unijata.
(Glas javnosti/Zoran Milošević, blog Balkanska geopolitika)
SKINI APLIKACIJU
