SRPSKO SELO BEZ STANOVNIKA: Ove kuće u Repušnici i dalje zadivljuju arhitekte (VIDEO)

Decenijama unazad, srpska sela se polako gase. Mladi zbog boljih životnih uslova odlaze u grad, a oni stariji, pritisnuti problemima sa zdravljem i nemoći, takođe, doduše nevoljno, slede njihove korake. I dok neka od njih više ne pohodi ljudska noga, jedno selo u knjaževačkom okrugu oživi jednom godišnje.

Repušnica je lepo, ali napušteno selo, a narodne arhitekte i građevinari položili su sve ispite i zaslužili diplome arhitektonskog i građevinskog fakulteta. Repušnicu sam posetio u septembru 2012. godine, putujući od sela do sela knjaževačkim krajem.

Repušnica pripada staroplaninskoj oblasti Zaglavak. Prilično nepovoljan geografski položaj doprineo je da je selo početkom XXI veka napušteno. Po popisu iz 1948. u Repušnici je živelo 369 stanovnika. Najmasovnije napuštanje sela dogodilo se između 1971, kada je bilo 149 stanovnika i 1981, kada je po popisu u selu živelo 12 stanivnika. Konačno, 2002. godine selo je, po popisnim podacima, ostalo bez stanovnika, piše srbijaplus.net.

Na putu za Repušnicu

Repušnica je od Knjaževca udaljena oko 35km, u zavisnosti koji put se odabere. Ovom prilikom odabrao sam da u Repušnicu putujem šumskim putem preko Papratne. Repušnica je od Papratne udaljena oko 5km, a put vodi pored Repušničke reke.

Do Repušnice je oko 5km. Putuje se sporo, ali put i putovanje do Repušnice upotpunjuju utisak o napuštenom selu. Nakon 30 minuta, stiže se do prve kuće i poslednje bare na putu.

Kuća na početku sela

Već na ulasku u selo, uočavam dve vrste kuća. Građene su kuće s karakterističnim tremom i bez trema.

Repušnica je zbog konfiguracije terena selo sabijenog tipa. Kuće su podizane kraj glavnog seoskog puta.

Kuće s tremom često se sreću u Pomoravlju i u Istočnoj Srbiji. Ne računajući detalje, uslovljene konfiguracijom terena, trem je imao dvostruku namenu. Predstavlja socijalno-psihološku granicu između privatnog i javnog života ukućana. Iz praktičnog ugla, posebno u planinskim krajevima, štiti unutrašnjost doma od vetra, kiše i snega.

Važan deo zajedničkog života porodica bilo je ognjište. Najčešće je u centralnoj prostoriji kuće. Spolja gledano, na stogodišnjim kućama postojanje ognjišta prepoznaje se po posebno izgrađenom dimnjaku.

Kuće u Repušnici građene su od priručnog materijala i prilagođene su okruženju. Temelj je od kamena, zidovi su od ispuna: drvena građa, blato i pleva. Vekovni način gradnje seoskih kuća intenzivno se preporučuje ovih godina. Samo to nisu više "kuće od naboja". Po belosvetskim standardima, novo ime kuća od naboja je: "ekološka kuća".

Kuća s diplomom Građevinskog i Arhitektonskog fakulteta

Veliki broj kuća u Repušnici ima karakteristične fasade, kakve sam viđao po knjaževačkim selima, na primer, u Jalovik Izvoru. Strpljivi zidari oblepili su fasadu lomljenim crepom.

Mada nije u najboljem stanju, pažnju privlači relativno manja kuća, pokrivena ćeramidom i s lepim dimnjakom. Sasvim sebično, rado bih da je moja.

U centru Repušnice je kuća, koja bi mogla da se preseli, kao znamenitost, u beogradski Bulevar revolucije, ispred tehničkih fakulteta. Najbolje cela, a ako ne može, onda maketa da se izloži na Građevinskom i Arhitektonskom fakultetu u Beogradu. Kuća objedinjuje sve elemente izuzetnog narodnog graditeljstva: tehnike gradnje i materijale, prepoznatljiv dimnjak i arhitektonsko rešenje. Narodne arhitekte, zidari i tesari položili su sve završne ispite na Građevinskom i Arhitektonskom fakultetu u Beogradu.

Ukoliko nameravate da posetite Repušnicu, do sela vode dva puta. Prvi je preko Žukovca i Gradišta, a do Repušnice je oko 32km i 50 minuta vožnje. Skretanje je na 8. kilometru, na putu od Knjaževca prema Pirotu. Ja bih radije izabrao put preko Papratne. Papratna je od Knjaževca udaljena oko 25km i 40 minuta vožnje, skretanje je u Gornjoj Kamenici. Nakon boravka u Papratni, do Repušnice je oko 5km i 30 minuta vožnje šumskim putem. Ako nameravate da posetite Papratnu, odaberite leto.

Glas javnosti / B06S

SKINI APLIKACIJU