Rusija mi je otadžbina, a Srbija domovina: U Vršcu otkriven spomenik slavisti Nikiti Tolstoju

U centralnom parku Vršca 15. aprila je otkriven spomenik velikom slavisti 20. veka, akademiku Nikiti Iljiču Tolstoju (1923-1996), praunuku čuvenog pisca Lava Tolstoja i jednom od istaknutih predstavnika „srpskog“ ogranka poznatog plemićkog roda.

Njegovi potomci su potpredsednik ruske Državne dume Petar Tolstoj, savetnik predsednika RF Vladimir Tolstoj i TV voditeljka Fjokla Tolstoj, mlađa ćerka Nikite Iljiča.

Nikita je rođen 15. aprila 1923. godine u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, na rumunskoj granici, blizu Karpata, u porodici jednog od rodonačelnika „srpskih“ Tolstoja – bivšeg mornaričkog oficira a kasnije autora legendarnog srpskohrvatsko-ruskog rečnika Ilje Iljiča Tolstoja.

Porodica se kasnije preselila u Beograd, gde je Nikita u Ruskom domu išao u gimnaziju, koju je završavao 1941. godine pod nemačkim bombama. Kada su Nemci okupirali glavni grad Srbije Nikita se sa porodicom preselio u Novi Bečej, kod rođaka, takođe Tolstoja, i tamo se pridružio partizanskom pokretu koji je već uveliko dejstvovao u Vojvodini.

Crvena armija je 1944. godine uz pomoć partizana oslobodila Srbiju, a Nikita je kao poznavalac srpskog jezika, zemlje i naroda bio od velike koristi sovjetskoj komandi. Štaviše, stupio je u redove Crvene armije kao dobrovoljac i stigao sa njom do Beča. Po povratku u Beograd saznao je da su se članovi njegove porodice i drugi srpski Tolstoji vratili u SSSR.

Pridruživši se roditeljima u Moskvi Nikita je upisao slovensko odeljenje filološkog fakulteta Moskovskog državnog univerziteta (MGU) i svoj život posvetio nauci o jeziku, radeći u Institutu za slavistiku pri Akademiji nauka. Budući da je Nikita Iljič odrastao u multijezičkom okruženju u Vojvodini između dva rata i bio bilingvalan, izgradio je sjajnu naučnu karijeru – postao je vodeći sovjetski bugarista, stručnjak za staroslovenski jezik, osnivač sovjetske etnolingvistike i čitave etnolingvističke škole koja se oslanjala na ogroman materijal prikupljen na terenu tokom dijalektoloških i etnografskih ekspedicija u Polesju. Nikita Iljič je 1962-1986. lično rukovodio tim ekspedicijama.

Na veoma simboličan način je obeležena 100. godišnjica rođenja ruskog slaviste: spomenik velikom naučniku otkrili su njegova supruga Svetlana Mihajlovna, ćerka Fjokla, savetnik Vladimira Putina Vladimir Tolstoj i desetine drugih Tolstoja koji su doputovali u Srbiju na jubilej svoga znamenitog rođaka.

Akademik je za života često govorio: „Rusija mi je otadžbina, a Srbija domovina“.

Glas javnosti/rs.rbth.com

SKINI APLIKACIJU