Iz ovog drevnog grada u Albaniji potiče mnoštvo Srba, neki su čak postali veoma značajne ličnosti

Moskopolje je bilo jedno od najprosperitetnijih mesta na Balkanu, a danas su od njega ostali tek delimično sačuvani temelji.

Na visoravni planine Ostrovica, zapadno od Korče u jugoistočnoj Albaniji, nalazilo se Moskopolje – nekada veličanstven cincarski grad, koji je u 18. veku bio jedno od najprosperitetnijih mesta na Balkanu. Danas, od te nekadašnje metropole ostale su tek ruševine, dok se u njenoj blizini nalazi današnje selo Voskopoja, koje ne treba mešati sa istorijskim Moskopoljem.

Moskopolje je u svom vrhuncu imalo između 50.000 i 80.000 stanovnika, gotovo svi Cincari, narod poznat po zanatstvu, trgovini i obrazovanju. U njemu su postojale popločane ulice, raskošne kamene kuće, trgovi sa česmama, ali i — po predanju — čak 72 crkve. Najpoznatija među njima bila je crkva Svetog Nikole, sa sedam kupola i bogato rezbarenim ikonostasom iz 1743. godine.

U Moskopolju je 1730. osnovana štamparija – jedna od prvih na Balkanu – u kojoj su štampane knjige na grčkom i cincarskom jeziku. Grad je bio dom i prvoj gramatici cincarskog jezika, ali i značajnom četvorojezičnom rečniku (cincarsko-grčko-albansko-bugarski), namenjenom trgovcima i kirajdžijama.

Studenti koji trče do Brisela danas bi trebalo da stignu do Salcburga

Iako je etnički pretežno bio cincarski, Moskopolje je dalo značajan broj ličnosti koje su ostavile trag u srpskoj istoriji.

Najpoznatiji među njima bio je Naum Krnar, trgovac koji je iz Moskopolja stigao u Srbiju krajem 18. veka. Postao je blizak saradnik Karađorđa, borio se u Prvom srpskom ustanku, a kasnije zajedno sa voždom stradao u Radovačkom lugu 1817. Njegov sin Joca Naumović, školovan u Rusiji, postao je komandant garde kneza Aleksandra Karađorđevića.


Foto: Printscreen X

Još dvojica Moskopoljaca, Hadži Vresto Borović i Sanko Dimović, naselili su se u Slavonskom Brodu, gde su krajem 18. veka podigli crkvu i ostavili trag kroz sačuvane nadgrobne ploče.

U ovom živopisnom okruženju delovao je i učitelj Sima Stefanović, jedan od važnih lokalnih prosvetitelja. Upravo njemu je Dositej Obradović, veliki reformator srpske kulture i školstva, 1770. godine posvetio svoju knjigu „Ižica“. Ta posveta nije samo čin poštovanja, već i svedočanstvo o tome koliki je značaj Moskopolje imalo u obrazovanom i crkvenom svetu tog vremena. Nažalost, zlatno doba nije dugo potrajalo.

Srednjoškolac iz Srbije uputio neobičnu molbu profesoru pa postao hit na mrežama: "Profesore, možete li..."

Moskopolje je prvi put razoreno 1769. godine, zbog podrške hrišćanskom ustanku protiv Osmanlija. Potom su usledila nova razaranja 1788. i konačno 1821. godine. Poslednji udar došao je 1916. godine kada su ga albanske nacionalističke trupe, predvođene Salijem Butkom, potpuno sravnile sa zemljom. Većina stanovnika je masakrirana, a preživeli su izbegli u Korču i druge gradove.

Danas, na mestu nekadašnjeg Moskopolja stoje tek delimično sačuvani temelji i nekoliko crkvenih ostataka. Iako blizu, Voskopoja nije isto što i Moskopolje, već kasnije nastalo selo koje se nadovezuje na to kulturno nasleđe.

Moskopolje je u kolektivnoj svesti Cincara i Srba ostalo kao simbol izgubljenog raja — grada u kojem su se obrazovanje, duhovnost i trgovina sjedinili na tada nezamisliv način. Srpska istorija duguje ovom zaboravljenom mestu brojne značajne ljude, ali i važnu vezu sa širim balkanskim duhovnim prostorom.

SKINI APLIKACIJU