NA DANAŠNJI DAN PREMINUO JE JEDAN OD NAJVEĆIH SRPSKIH KNJIŽEVNIKA MEŠA SELIMOVIĆ: Istraživač ljudskih duša i sudbina! (VIDEO)

Na današnji dan pre 39 godina preminuo je Mehmed Meša Selimović, jedan od najvećih srpskih književnika svih vremena. Iza sebe je ostavio neprolazno književno delo a njegov život bio je uzbudljiv i mnoga svoja životna iskustva utkao je u sudbine svojih literarnih junaka.

Rođen je u istaknutoj muslimanskoj porodici 26. aprila 1910. godine u Tuzli, Bosna i Hercegovina, gde je završio osnovnu i srednju školu.

Mešin otac, Alija Selimović, izjašnjavao se kao Srbin muslimanske vere. Prilično česta pojava na početku prošlog veka. Bio je jako strog otac, distanciran u odnosu sa decom. Nije bio strogo religiozan, samo bi poštovao najveće muslimanske praznike. Izrazito krut, nije sinu pružio toplinu i razumevanje koje mu je bilo potrebno. Meša je bio čovek gladan ljubavi u teškim vremenima i još težoj zemlji, od teškog oca i sa još težim životom, pa bi se očekivalo da postane grub, neprijatan ili barem sarkastičan. Međutim, baš suprotno, on izrasta u jaku i stabilnu osobu, toliko stabilnu da je izdržavao udarce onih u koje je verovao. Isto tako, postao je i osećajan za okolinu, voleo je ljude i kasnije jednu ženu, koja je predstavljala njegov najveći oslonac u životu.

Godine 1930. upisao je srpsko-hrvatski jezik i književnost na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, a diplomirao je 1934. godine. Neki od profesora koji su mu predavali bili su Bogdan Popović, Pavle Popović, Vladimir Ćorović, Veselin Čajkanović, Aleksandra Belić i Stjepan Kuljbakinja. Na fakultetu je dobio nadimak Meša, koji je nakon nekog vremena počeo i da potpisuje. Kao student živio je u internatu muslimanske kulturno-prosvetne zajednice ,,Gajretov dom“, koja je podupirala školovanje nadarene muslimanske omladine. U slobodno vreme, kao hobi, voleo je da igra fudbal, svira harmoniku i gitaru. Godine 1936. vratio se u Tuzlu kako bi radio kao profesor u gimnaziji koja danas nosi njegovo ime. U to vreme sudelovao je u atletskoj organizaciji ,,Soko“. Proveo je prve dve godine Drugog svetskog rata u Tuzli, sve do hapšenja zbog učestvovanja u partizanskom antifašističkom pokretu otpora 1943. godine.

Nakon oslobođenja, preselio se u oslobođeni teritoriju, gde je postao član Komunističke partije Jugoslavije i politički komesar Tuzlanskog partizanskog odreda. Tokom rata, Selimovićev brat, takođe komunista, ubijen je zbog navodne krađe, bez suđenja; Selimovićevo pismo u odbrani brata nije bilo od koristi. Taj deo njegovog života i tragedija u porodici, uticala je na Mešin kasniji konteplativni uvod u ,,Derviš i smrt“, gde glavni junak Ahmed Nurudin ne uspeva da spase svog zarobljenog brata.

Nakon rata, kratko je boravio u Beogradu, a 1947. godine preselio se u Sarajevo, gde je bio profesor Više pedagoške škole i docent Filozofskog fakulteta, umetnički direktor ,,Bosna –  filma“, šef dramske sekcije Narodnog pozorišta i glavni urednik izdavačke kuće ,,Svjetlost“. Bio je aktivan učesnik NOB-a, pa je zbog toga nekoliko meseci proveo u zatvoru. Meša Selimović je imao težak život, prepun ličnih tragedija i nesreća, pa je zbog toga pravio izbore koji su neretko provocirale okolinu, a on je, upravo u toj okolini nalazio inspiracije za svoja najveća dela.

NE PROPUSTITE

MEŠA SELIMOVIĆ SE IZJAŠNJAVAO KAO SRBIN: Evo odgovora nakon koga je nastao MUK

Dobitnik je brojnih nagrada kao što su: Goranova nagrada, NIN-ova nagrada i Njegoševa nagrada (1967. godine), nagrada AVNOJ-a, Dvadesetsedmojulska nagrada i mnoge druge. Opsednut latentnim sukobom s nekoliko lokalnih političara i intelektualaca, 1971. godine preselio se u Beograd, gde je živeo do svoje smrti 1982. godine.

U pismu Srpske akademije nauka i umetnosti iz 1976. godine Selimović je za istorijski zapis izjavio da se smatra Srbinom i da pripada korpusu srpske književnosti. U svojoj autobiografiji ,,Sjećanja“, Selimović navodi da vodi poreklo od drobnjačkog bratstva Vujovića, te da su njegovi preci prešli u islam u 17. veku zbog pragmatičnih razloga, s obzirom na prisutnost muslimanskog omanskog carstva u to vreme. Selimović je bio član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU).

Veliki pisac imao je i uzbudljiv ljubavni život.

Meša Selimović je posle Drugog svetskog rata otišao u Beograd. Tada je bio oženjen ženom po imenu Desa, sa kojom je imao ćerku Slobodanku. Desa je bila lepa žena, po zanimanju profesorka fiskulture u gimnaziji u Tuzli. Vodila je poreklo iz poznate srpske porodice. Po izgledu visoka i vitka, a po naravi vitalna i energična. Napustio je suprugu i malo dete zbog žene u koju se zaljubio. Tada ga supruga prijavljuje za vanbračnu vezu i neverstvo. Žena u koju se zaljubio zvala se Daroslava Božić, bila je supruga nestalog zarobljenika isključenog iz partije i ćerka divizijskog generala vojske Kraljevine Jugoslavije. Upoznali su se slučajno kada je ona došla u njegovu kancelariju. Razveo se od Dese i oženio Daroslavu, koju je neizmerno voleo. Sa Daroslavom je imao dve ćerke Jesenku i Mašu. Ćerke žive u Beogradu, a Daroslava je umrla 1999. godine.

Pored romana "Tvrđava" i "Ostrvo" svakako najpoznatije i po mnogima najbolje delo Meše Selimovića jeste roman "Derviš i smrt". 

Zaplet romana odvija se u 18. veku u Sarajevu pod osmanskom vladavinom, i odražava Selimovićeva vlastita iskustva sa bratom; priča govori o ispraznosti otpora jednog čoveka protiv represivnog sistema i promeni koja se odvija u tom čoveku nakon što postane deo tog samog sistema. Ovaj roman je poveznica mudrosti nekih starih vremena i modernog razmišljanja. Posvetio je roman suprugi Darki, iz zahvalnosti prema njoj, jer ona je bila ta koja mu je davala podršku za sve što je radio u životu.

Ivo Andrić je jednom rolikom rekao da su jedina dva romana koja nije on npisao a žali što nisu njegova "Seobe" od Crnjanskog i "Derviš i smrt" od Meše Selimovića.

(Glas javnosti)

SKINI APLIKACIJU