Valjevo istražuje: Kakve su ustvari posledice španskog gripa od pre 100 godina?

Kakve je posledice epidemija španskog gripa, pre 102 godine, ostavila na Valjevo i ovaj deo Srbije, predmet je istraživanja koje je u toku.

Preliminarna istraživanja ukazuju da je na teritoriji Kameničkog sreza Valjevskog okruga od ove bolesti umrlo više od 900 ljudi. Ako se zna da je u Prvom svetskom ratu u ovom srezu poginulo 3.700 ljudi, ispostavlja se da je bezmalo jedna četvrtina svih žrtava stradala za nepuna dva meseca trajanja epidemije, od kraja oktobra do početka decembra 1918. godine.

Na teritoriji sedam sela, koja su gravitirala crkvi u Rabrovici kod Valjeva, 1918. godine, među 77 preminulih parohijana za njih 18 je navedeno da su umrli od španske groznice.

Prvi opsežniji rad o španskom gripu u Srbiji pre osam godina objavio je dr Milorad Radusin iz Novog Sada, a danas se sa njim tom temom bavi dr Vladimir Krivošejev, istoričar iz Valjeva, uz značajnu pomoć Sekcije za istoriju medicine Srpskog lekarskog društva.

-Španska groznica odnela je brojne žrtve među vojnicima i civilima u Srbiji, ali u istoriografiji njene posledice su gotovo potpuno zanemarene, nauštrb istraživanja vojnih i diplomatskih tema toga doba - kaže dr Vladimir Krivošejev. - Izuzetak je velika epidemija tifusa s kraja 1914. i prve polovine 1915. godine, jer je bila direktno povezana sa vojnim i diplomatskim aranžmanom.

Lekarka britanske misije dr Izabel Emsli Galovej Haton zapisala je pred kraj 1918. godine u Vranju da su "demobilisani ratnici iz ovog kraja koji su se vraćali sa fronta zaticali puste kuće. Njihove žene, deca, svi redom, pomrli su od španske groznice samo koji dan pre njihovog dolaska kući. Skoro svuda se čuo lelek i naricanje, umesto smeha i veselja".

Pukovnik Milan Pecić, predsednik Vojne lekarske komisije Srpske vojske, koji je od španskog gripa bolovao tri meseca, putujući od Krfa brodom preko Dubrovnika, potom do kuće u Kragujevcu, u svojoj autobiografiji navodi: "Ležao sam u svome krevetu, pored kog je bio pojas za spasavanje. Probam da podignem pojas, ali nisam mogao, bio mi je vrlo težak. Kada nisam mogao da se popnem na krov, ni pojas da iznesem, rešim se da ostanem u krevetu i da se topim s lađom."

Istovremeno, španska groznica se u leto 1918. godine pojavila u okupiranoj Srbiji i među vojskom na Solunskom frontu. Eksplozija epidemije zbila se u oktobru, s masovnim umiranjem, koje je prestalo pred Novu godinu.

-Epidemija je vrhunac dostigla kada su po proboju Solunskog fronta počele borbe za konačno oslobođenje Srbije - navodi dr Krivošejev. - Oboleli vojnici hitali su da oslobode okupiranu otadžbinu, koju je španski grip takođe zahvatio. Do podataka sam došao uz podršku članova Sekcije za istoriju medicine Srpskog lekarskog društva. Prema istraživanjima Milorada Radojičića iz Valjeva, samo na području Mionice od ššanske groznice umrla je 451 osoba. Za teritoriju Valjeva tek treba obaviti obimno istraživanje, ali kao ilustracija velike smrtnosti, služe crkvene knjige, u kojima su sveštenici pedantno upisivali umrle od španskog gripa.

Izvor: Novosti

SKINI APLIKACIJU