OBNOVA BOGOMOLJE U KOJOJ JE BIO I TANASKO RAJIĆ: Ko za crkvu daje Bogu pozajmljuje, a Bog nikome ne ostaje dužan! (FOTO)

U selu Viljuši kod Čačka počela je obnova srednjovekovne crkve koja je uništena pre više od dva stoleća.

Crkva je poznata i po tome da je u nju svraćao veliki junak Tanasko Rajić. Vredni i radni ljudi tog kraja su rešili da obnove crkvu koju su uništili zulumćari. 

Kako se došlo na tu ideju i kratku istoriju crkve do rušenja, ali i kako teče obnova pisao nam je jedan od aktivnih učesnika ovog poduhvata Vasilije Bojović.

Njegov tekst prenosimo u celosti...

"Moje ime je Vasilije Bojović, rodom iz sela Viljuše kraj Čačka i pokušao bih, koliko je to moguće, da onima koji ova pisana reč dođe, barem kroz fragment, približim priču o jednoj maloj srednjevekovnoj crkvi koja je uništena kada i mnoge naše svetinje, i koja se posle više od dva veka, trudom malog broja marljivih ljudi, ponovo dobija svoj stari izgled.

Istorije malo radi:

Legendarni poziv ,,Evo mene eto vas, rat turcima“ koje je izgovorio tada tridesetdvogodišnji vođa Miloš Obrenović dok je predavao zastavu domostroitelju Kneževog dvora Simi Milosavljeviću Paštrmcu , je bio jasan znak da se pored Rudničke i Kragujevačke i Čačanska nahija diže na ustanak, što je kasnije dovelo do čuvene bitke maja meseca 1815-e godine na brdu Ljubiću kod Čačka, koja je kao i ostale trasirala put slobode Srpskog naroda.

Barjaktar vožda Karađorđa i cele ustaničke Srbije a kasnije kapetan dela vojske Miloša Obrenovića, Atanasije (Tanasko) Rajić je posle sloma prvog Srpskog ustanka nemilice gledao odmazdu Turaka po Čačanskim selima i van njih, da bi nakon kratkog vremena u odsudnoj bitci krvavim slovima, herojski, odvažno i časno upisao svoje ime u svetlu stranu Srpske istorije.

Kratko rečeno, Srpsko herojstvo, čast i inteligencija odigrali su izuzetu ulogu u očuvanju i uzdizanju istorijske svesti naroda , pripremama i vođenju oba ustanka kao i kasnijem kulturnom preobražaju Srpskog društva.

Odmazda koju su turci činili imala je mnogo vidova nasilja ne samo nad stanovništvom već i nad kompletnim kulturnim nasleđem Srpskog naroda. U takve postupke neizostavno je spadalo je paljenje i rušenje tj. uništavanje pravoslavnih crkava i manastira, te spomenika kulture.Takva sudbina je po predanju, zadesila i crkvu sv. proroka Jeliseja u selu Viljuša koje se dan danas nalazi nedaleko od Čačka u blizini planine Jelice na oko tri i po kilometra od magistralnog puta Čačak-Kraljevo.

Upravo gore pomenuti Imšir-paša, odnosno njegovi silnici (među njima po predanju spahija Zajim) su u svetlu krvavog gušenja Hadžu-Prodanove bune porušili pomenuti hram i od ostataka sagradili bunar u selu na nekih 1500m od crkve koji je prema onom koji je učestvovao u rušenju, nazvan Zajmovac kako ga meštani sela Viljuša i danas zovu.

Kako ne postoji značajnijih pisanih tragova o ovoj crkvi ono do čega se došlo putem istraživanja, predanja, tragova i slično jeste da je lokalitet bio seosko vlasništvo i da je, kao što je pomenuto crkva slavila (prema dostupnim izvorima) svetog proroka Jeliseja.

Naime , 1955. godine prilikom otkopavanja je pronađen metalni putir (posuda za piće, u pravoslavnoj liturgiji čaša (sa drškom) koja služi za osveštavanje vina (razblaženog vodom) kojim se vernici pričešćuju.) na kome su u reljefu predstavljena poprsja cara onstantina i carice Jelene kao i kameni krst sa natpisom.

1960. godine, plac koji okružuje lokalitet je kupio moj deda Ratko od tadašnjih vlasnika porodice Vasilić, takođe iz Viljuše.

Napraviću malu digresiju, ali ne u svrhu lične promocije već samo da istaknem da je želja da se taj plac kupi, i novčana pomoć stigla iz Engleske , od rođenog brata mog dede, čije ja nosim ime, i tu negde povlačim paralelu, da je i njegova želja bila da hram bude obnovljen.

Nakon izbijanja drugog svetskog rata, Vasilije biva uhapšen, u radnom logoru u Austriji provodi neko vreme, da bi zatim prešao u Nemačku, a na posletku u Englesku, gde i danas počiva.

Dakle, svestan da, zbog određenih razloga, nikada svoje najbliže neće videti, dajem sebi za pravo da verujem da je na ovaj način hteo da nam uperi prst u smeru obnove i da na taj način ostane ,,blizu nas", pa samim tim obnova hrama nama porodično ojačava tu vezu, i donosi svojevrsnu radost.

Vremenom se okolno zemljište pretvaralo u poljoprivredno, i kako je sam lokalitet bivao vremenom ugrožen obradom zemljišta, raznošenjem kamena, Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu u saradnji sa Narodnim muzejom u Čačku je preuzeo karake na zaštitnim istrađivanjima lokaliteta.

Pomenuti radovi su izvedeni 1977. godine i tom prilikom su ipitivanja pokazala da je crkva pravougaone osnove, orjentisana istok-zapad, sa aspidom na istočnoj strani. Zidana je od pritesanog i lomljenog kamena koji je bio uglavnom različite veličine.Zidovi su očuvani u visini oko 30 centimetara, debeli od 75 do 90 centimetara.Južni zid crkve se sačuvao samo u temelju i ono što je zanimljivo da u samoj crkvi a ni na samom lokalitetu oko nje nisu nađeni grobovi.

Dalja istraživanja unutrašnjosti objekta kao i njegove okoline odnosno pronalaženjem pokretnog arheološkog materijala došlo se do zaključka da se radi o crkvi koja potiče iz kasnijeg srednjeg veka.
U ovom momentu, nakon dve stotine godina čekanja ovo zdanje našeg duhovnog nasleđa, ovaj spomenik kulture i odraz čvrste vere koju su pokazali naši preci sazidavši je u najtežim vremenima sa Srpski narod , čeka na vraćanje svog starog, dostojanstvenog izgleda.

Koliko ja pamtim, što bi rekli ,,još kao dete" , sam sa porodicom dolazio na ovo mesto, i ne samo moja već i ostale porodice iz sela, da se bi kasnije, dolazak i obeležavanje ovog praznika omasovio i samim tim počeo,da se tako izrazim, da gori plamen koji je tinjao dugo godina, dakle želje svih nas da taj hram ponovo oživi i bude obnovljen, ne samo kao molitveno mesto već i kao svojevrstan spomenik Srpske kulture.

Ta inicijativa je postojala i rasla uporedo sa porastom broja onih koji su svaknj godine dolazili na obeležavanje slave, ali da li nije bilo dovoljno volje , sredstava, složnosti, to sada nije važno, jer na nama mlađima je sada zadatak da tu želju sprovedemo u delo kroz zajedništvo i lični doprinos, ma koliki on bio.

Ozbiljniji koraci su načinjeni 2018 i 2019. godine.

Da napomenem da je obnova verskog objekta, izuzetno ozbiljan posao, jer pored građevinskih dozvola, spremnih planova, izlaska stručnih službi na teren, geometra, tu su još i neophodna odobrenja nadležnih iz pokrajinskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture kao i blagoslov Žičke eparhije kojoj ova crkva teritorijalno i pripada.

Dakle pred nekoliko meštana, inicijatora obnove, se stavio ozbiljan zadatak, koji iziskuje izuzetno puno odricanja i angažovanja.

Mali deo okolnog placa koji je 2018. godine, vlasnik, moj otac Radoš, poklonio crkvi kako bi se povećao prostor oko same crkve u budućnosti, a vlasnici puta koji vodi do crkve, u iste svrhe, trajno odrekli.
Dolaskom 2019. godine, dolazi do najvećeg napretka.

Možda neću ispoštovati hronologiju događaja, ali uz pomoć preduzetnika, pojedinaca, gradske uprave grada Čačka i nemerljivo zalaganje predsednika MZ Viljuša Slobodana Bodić ,Vidosava Simović , Nenada Petković iz Čačka kao i svih članaova odbora za izgradnju, meštana i prijatelja, izvršeni su radovi na pristupnom putu do crkve, uklonjen stari temelj i časna trpeza (oltar), dobijene sve gorepomenute dozvole, upotpunjena sva dokumentacija te dalje nastavljeni radovi.

Zbog svima poznate situacije, radovi su pauzirani, da bi u danima pred slavu bili nastavljeni."

Dobrovoljne priloge za crkvu možete uplatiti na račun

170-0030023788015-77

kao svrhu uplate stavite "Donacija za hram u Viljuši"

a primalac SPC Eparhija žička crkvena opština Trnava

(Glas javnosti)

SKINI APLIKACIJU