NAJSEVERNIJA SRPSKA REPUBLIKA ZA KOJU VEĆINA SRBA NE ZNA: Postojala je pre 98 godina, a predsednik je bio sprski slikar! (FOTO)

Pre 98 godina u Mađarskoj je postojala Baranjsko-Bajska republika, čiji je predsednik bio sprski slikar Petar Dobrović.

Sedište te republike bilo je u Pečuju, gradu koga su 14. novembra 1918. godine oslobodili srpski vojnici.

Tri godine nakon toga Srbi su u Pečuju imali civilnu i vojnu vlast. Srbi, Bunjevci, Šokci, Hrvati i deo Mađara želeli su da se priključe novostvorenoj državi Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca i na velikoj narodnoj skupštini održanoj avgusta 1921. godine proglasili su Baranjsko-Bajsku republiku. Velike sile nisu želele da sačuvaju tu republiku, a ni vlada Kraljevine SHS nije bila zainteresovana za njen opstanak, tako da je ta republika ugašena posle sedam dana postojanja.

Trijanonskim sporazumom, kojim su, posle Prvog svetskog rata, definisane granice Mađarske, nacionalnim manjinama pružena je mogućnost da ostanu u toj zemlji ili da se sele u maticu. Više od polovine Srba koji su do tada živeli u Mađarskoj napustilo je ovu državu i preselilo se u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

Srbi su, nakon toga, dugo bili nevidljivi u Pečuju, Mohaču i drugim gradovima Baranje. Posle više od jednog veka Srbi su ponovo dobili svoju crkvu u Pečuju, gradu u kome traju još od srednjeg veka.

Posle vojnog poraza Austrougarske u oktobru 1918, teritorija Baranje i Bačke je bila pod kontrolom vojske Kraljevine Srbije i pod administrativnom upravom vojvođanskih Srba, koji su 25. novembra 1918. proglasili prisajedinjenje ovih područja Kraljevini Srbiji i formirali autonomni region pod nazivom Banat, Bačka i Baranja. 1. decembra 1918. ovaj region (kao deo Kraljevine Srbije) ulazi u sastav Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.

Posle poraza Mađarske Sovjetske Republike na čelu sa Belom Kunom u leto 1919. mnogi komunistički disidenti iz Budimpešte, bežeći od „belog terora“ admirala Mikloša Hortija, emigrirali su u Baranju, gde im je gradonačelnik Pečuja, Bela Linder, pružio utočište.

Mirovna konferencija u Parizu dodelila je severne delove Baranje i Bačke Hortijevoj Mađarskoj. Ova odluka izazvala je generalni štrajk i masovne demonstracije u Pečuju, a protesti su kulminirali velikom narodnom skupštinom 14. avgusta 1921, na kojoj je pred 30.000 ljudi slikar Petar Dobrović predložio osnivanje nezavisne republike koju bi činili delovi Baranje i severni delovi Bačke oko Baje. Njegov predlog je prihvaćen, a Petar Dobrović je postao predsednik Izvršnog komiteta nove republike.

NE PROPUSTITE

15. SEPTEMBRA 1918. GODINE JE PROBIJEN SOLUNSKI FRONT: Dan kada su naši preci krenuli sa linije fronta i NA JURIŠ isterali iz Srbije dva carstva i jednu kraljevinu! (FOTO+VIDEO)

Vlasti nove republike nisu, međutim, uspele da dobiju međunarodno priznanje svoje nezavisnosti, pa su posle povlačenja vojske Kraljevine SHS, koja je štitila republiku, Hortijeve snage ušle u Pečuj i okončale Srpsko-mađarsku republiku.

Teritorija kratkotrajne republike (14-21. avgust 1921) je još 1920. godine po Trijanonskom sporazumu dodeljena Hortijevoj Mađarskoj, a južni delovi Bačke i Baranje Kraljevstvu SHS. Međutim, vojna i civilna uprava Kraljevstva SHS nije se povukla iz severne Baranje i Bačke sve do kraja avgusta 1921, kada su se u žurbi i neredu povukle pred nastupajućom mađarskom vojskom. Danas su ovi severni delovi Baranje i Bačke u sastavu Mađarske.

(Glas javnosti/Nauka i kultura) 

SKINI APLIKACIJU