INSTRUMENT KOJI NAS JE OTVORIO KA SVETU: Kako su GUSLE uvele SRBIJU U EVROPU? (FOTO)

Sve do druge polovine 18. veka i početka epohe romantizma u evropskoj kulturi, srpska narodna književnost, umetnost i tradicija nalazile su se u senci i bile su praktično nepoznate većini intelektualaca na Starom kontinentu. Međutim, zahvaljujući nemačkim stvaraocima kao što su Jakob Grin i Johan Volfgang Gete, srpski narod je konačno počeo da privlači pažnju Zapada.

Veoma dugo Balkan nije predstavljao važnu temu u zapadnim intelektualnim krugovima, a o slovenskim narodima pod otomanskom vlašću se znalo vrlo malo.

Tek sa usponom romantizma, književno-umetničkog pravca nastalog iz novih ideala koji su karakterisali duh vremena u Evropi u drugoj polovini 18. veka, srpska narodna književnost i kultura dobijaju na značaju.

Romantičarske ideje su slavile nacionalnu državu, jezik, kulturu, istoriju i borbe za nacionalno oslobođenje, a romantizam kao umetnički pravac bio je okrenut drevnom, ‘primitivnom’ pesništvu koje nastaje kao prirodni izraz ljudskog duha.

Zahvaljujući ovim idealima i velikim nemačkim stvaraocima kao što su Jakob Grin i Johan Volfgang Gete, srpski narod je konačno počeo da privlači pažnju Zapada, koji se tada možda po prvi put zapitao: “Ko su ti Srbi i kakva je njihova kultura?”

Usmena narodna epska poezija pružila je Evropljanima mogućnost da saznaju kakav je život Srba, kakvi su naši običaji i istorija, za šta se naš narod borio i kako je poimao čast, ljubav i slobodu.

Prosvetiteljska misija Vuka Stefanovića Karadžića, u kojoj je zabeležio poeziju onako kako ju je čuo od narodnih pevača i guslara, omugućila je Jakobu Grinu da razivije naklonost prema našoj kulturi koju je entuzijastično proučavao i predstavljao Zapadu.

Upravo preko Grina, koji je u međuvremenu naučio i srpski jezik, naše narodne pesme su dospele do Johana Volfganga Getea, jednog od najvećih i najcenjenijih umetnika svoga doba.

Gete je bio toliko impresioniran srpskom narodnom poezijom, da je rekao kako je po svojoj lepoti uporediva sa biblijskom Pesmom nad pesmama. Nemački umetnik naročito je voleo Hasanaginicu, koju je, između ostalih pesama, preveo na Nemački.

Pored nemačkih romantičara, veliki doprinos popularnosti srpske narodne poezije dali su i Aleksandar Sergejevič Puškin, Tereza Jakob Tali, Johan Herder, Klod Foriel i Adam Mickjevič.

Epske pesme nastale su kao rezultat narodnog stvaralaštva. One su prenošene sa kolena na koleno i opevaju važne događaje, velike bitke i dela junaka. Nazvane su i muške jer su čojstvo, junaštvo i slavna prošlost najčešće bile glavne teme.

Dominantan stih je bio epski deseterac, a priča je bila dinamična, bez suvišnih lirskih detalja. Epske pesme su se tradicionalno pevale uz gusle, a narodni pevači često su dodavali osnovnom obliku pesme lični pečat, ali tako da ne promene njegovu suštinu.

Imajući u vidu činjenicu da su ove pesme prenošene usmeno, guslari su predstavljali najvažnije čuvare i tumače ovog kulturnog bogatstva i nasleđa.

Zahvaljujući pevačima kao što su Filip Višnjić, Tešan Podrugović i Starac Milija, Srbi danas kroz umetničku formu uče o nacionalnim herojima kao što su knez Lazar, Kraljević Marko, Miloš Obilić, car Dušan i drugi istorijski ili polu-mitski likovi.

Verbalna kreativnost srpskog naroda dovela je do toga da se pored epskih narodnih pesama razviju i narodne lirske pesme, priče, bajke, zagonetke, balade i legende koje su, uprkos činjenici da su Srbi vekovima bili bez svoje države, ostale sačuvane u vidu našeg bogatog kulturnog nasleđa koje je na neverovatan način izmaklo zaboravu i uvelo Srbiju u društvo velikih evropskih kultura.

(Glas javnosti)

SKINI APLIKACIJU