Ova godina biće posvećena Đuri Daničiću, velikom filologu i lingvisti
Autor: Glas javnosti
Đuro Daničić (kršteno ime Đurađ Popović) je rođen pre 200 godina, 6. aprila (po starom) / 19. aprila (po novom kalendaru) 1825. godine u uglednoj svešteničkoj porodici.
Studijom „Rat za srpski jezik i pravopis“ iz 1847. godine uveo je modernu naučnu metodologiju u rešavanje pitanja srpskoga jezika, ostvarivši simboličku pobedu u višedecenijskim raspravama kako oblikovati ovaj jezik i ujedno doprineo pobedi jezičke reforme Vuka Karadžića. Potpisao ju je pseudonomom Đ. Daničić, kojim će potpisivati i kasnija dela.
Njegova „Mala srpska gramatika“, neumoran lektorski rad na tekstovima i društvena aktivnost uvek u službi prosvete i nauke doveli su do konačne pobede srpskog književnog jezika zasnovanog na stoletnom iskustvu usmene književnosti i pouzdanom utvrđivanju činjenica, u najboljim tradicijama centralnoevropske filologije toga vremena.
Foto: Facebook
Beč napušta 1856, kada je dobio posao bibliotekara Narodne biblioteke u Beogradu. U periodu od 1859. do 1865. bio je profesor teorije književnosti, filologije i istorije književnosti na beogradskom Liceju, odnosno Velikoj školi.
Zbog sukoba sa prosvetnim administrativnim vlastima 1865. godine napušta profesuru i prelazi u Poštansko odeljenje Ministarstva unutrašnjih dela. Godine 1866. prelazi u Zagreb, gde je izabran za prvog tajnika Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Na poziv ministra prosvete Stojana Novakovića vraća se u Beograd 1873. i preuzima vođenje Srpskog seminara na Velikoj školi. Bio je i predsednik Srpskog učenog društva, član Književnog odeljenja Matice srpske, inostrani član Imperatorske akademije nauka u Petrogradu. Nakon četiri godine ponovo odlazi u Zagreb, gde je preminuo 1882. Sahranjen je u Beogradu.
Daničić je u mnogim oblastima kod Srba, pa čak i ostalih Slovena, bio prvi. Prvi je objavio istorijski rečnik jezika jednog slovenskog naroda, „Rječnik iz književnih starina srpskih“, a njegova monumentalna „Srpska sintaksa“ ispred svih je drugih sintaksičkih studija toga vremena.
Uz Vuka Stefanovića Karadžića neimenovani je autor kapitalnog „Srpskog rječnika“ iz 1852. godine. Srpsku kulturu je zadužio izdanjima velikih srednjovekovnih pisaca, monografijama, studijama i kritikama, ali i uvođenjem obaveznog primerka za Narodnu biblioteku svake knjige objavljene u Srbiji.
foto: Instagram
Sarađivao je s Vukom na drugom izdanju Srpskog rječnika (1852) i zahvaljujući njemu u ovom izdanju dosledno je sprovedeno obeležavanje četvoroakcenatskog sistema srpskog književnog jezika. Daničićeve radove o srpskim akcentima, objavljivane u ediciji Slavische Bibliothek (1851), Glasniku DSS (1856−1859) i Radu JAZU (1869−1872) izdao je Milan Rešetar 1925. godine pod nazivom Srpski akcenti. U delu Srpska sintaksa (1858) Daničić je temeljno opisao padežni sistem srpskog jezika. Za kodifikaciju vukovskog tipa književnog jezika veliki značaj imaju i njegovi prevodi: Pripovijetke iz Starog i Novog zavjeta (1850), Pisma o službi božijoj u pravoslavnoj crkvi A. N. Muravijeva (1854), Istorija srpskoga naroda A. Majkova (1858) i Stari zavjet (1864−1868).
Daničić se predano bavio proučavanjem srpske jezičke i književne prošlosti i leksikografskim radom. Sastavio je Rječnik iz književnih starina srpskih I−III (1863−1864), prvi istorijski rečnik srpskog jezika, u kojem je obrađena i narodna i književna leksika. Bio je inicijator i prvi urednik Rječnika hrvatskoga ili srpskoga jezika JAZU (1880‒1976). Izdavao je stare srpske rukopisne spomenike, među njima Teodosijev Život Svetoga Save (1860), Nikoljsko jevanđelje (1864), Domentijanov Život svetoga Simeuna i svetoga Save (1865), Živote kraljeva i arhiepiskopa srpskih od arhiepiskopa Danila II (1866) i Hvalov rukopis (1871). Knjiga Istorija oblika srpskoga ili hrvatskoga jezika do svršetka XVII vijeka (1874), posvećena istorijskoj morfologiji, do danas je ostala neprevaziđena.
Svestran i neumoran istraživač u oblasti sinhronije i dijahronije srpskog jezika i utemeljivač više naučnih disciplina u srpskoj filologiji,
Srpska akademija nauka i umetnosti je zbog izuzetnog značaja Đure Daničića proglasila 2025. godinu Godinom Đure Daničića – „Dva veka Đ. Daničića“. Obeležavanje 200 godina od rođenja istaktnutog srpskog filologa Daničića, trajaće tokom cele ove godine, a podrazumeva izložbu u Galeriji SANU, stručno-naučnu konferenciju o njemu i knjigu.
"Koliko dugujemo Dositeju Obradoviću, Vuku Stefanoviću Karadžiću, Petru II Petroviću Njegošu, ništa manje ne dugujemo ni Đuri Daničiću, skromnom čoveku, izuzetnom naučniku i velikom rodoljubu", navodi se u saopštenju koje potpisuju Narodna biblioteka Srbije, Srpska akademija nauka i umetnosti, Matica srpska, Institut za srpski jezik SANU, Biblioteka Matice srpske, Katedra za srpski jezik sa južnoslovenskim jezicima i Katedra za srpsku književnost sa južnoslovenskim književnostima Filološkog fakulteta u Beogradu
Glas Javnosti/ B06S
BONUS VIDEO
SKINI APLIKACIJU
POVEZANE VESTI
KOMENTAR
